Hervormde kerk - Mariakerk
Afgebroken

Geen
foto
beschikbaar

Raadhuisplein
Apeldoorn
Gemeente Apeldoorn
Gelderland

(Kerk)gebouw

De Oude Mariakerk stond tot 1842 aan de Dorpstraat, het huidige Raadhuisplein.
Kerk gebouwd voor 1243 als RK kerk. Laat-gotische pseudo-basiliek met een driezijdig gesloten koor (zie daar).
Op 31 mei 1595 gaf het Hof in Arnhem opdracht om pastoor Voet de toegang tot de Mariakerk te ontzeggen. Hij moest plaatsmaken voor dominee Theodorus Jacobi. In de aanloop naar diens eerste predikdienst op 2e Pinksterdag raakten de gemoederen ernstig verhit. Slechts een klein gezelschap nam in de kerk plaats. Het grootste van de bevolking bleef buiten op het kerkhof staan. Vanaf het moment dat de dienst begon, ging deze menigte zo luid te keer, dat de dominee zich niet verstaanbaar kon maken. Later dreven enkele opgeschoten jongens ook nog een luid blatend kalf de kerk in, waarop de predikant de dienst moest afbreken.
De opstand was maar tijdelijk. De Apeldoorners wendden snel aan de nieuwe gang van zaken in hun dorpskerk, die ook in de eeuwen daarna het natuurlijke centrum van de gemeenschap bleef.
In de oude kerk stond vanaf de 13e eeuw een zandstenen doopvont. Boven dit waterbekken ondergingen de Middeleeuwse Apeldoorners hun rituele opname in het christelijk geloof. Tijdens de Reformatie werd de doopvont buiten de kerk geplaatst. Later klom de dorpsomroeper er op om belangrijke mededelingen te doen. Nog later hebben marktkooplui er waarschijnlijk hun messen op gescherpt.
Eén van de dingen die veranderden met de intrede van het protestantisme was dat er voortaan ook doden in de kerk begraven konden worden. Zo zijn in de Apeldoornse kerk onder andere de stoffelijke resten van Wilhelmina van Pruisen (de in 1820 op het Loo overleden weduwe van Stadhouder Willem V) en van Admiraal Jan Hendrik van Kinsbergen (tijdelijk) bijgezet.
In het begin van de 19e eeuw was deze kerk met ± 900 zitplaatsen te klein. Na een brand in de toren in 1817 zou een grote restauratie nodig zijn.
In 1835 werd besloten tot de bouw van een nieuwe Ned Hervormde Grote kerk aan de Loolaan.
In juni 1842 werd begonnen met de afbraak van de inmiddels krakkemikkige, middeleeuwse kerk om plaats te maken voor een marktplein en een stadhuis. De naam "Mariakerk" ging over op de huidige RK Mariakerk aan de Hoofdstraat. Aan de Loolaan werd een nieuwe Hervormde kerk gebouwd (zie Ned Hervormde Grote kerk).
In 1989 en 1996 vonden op het Raadhuisplein opgravingen plaats op de plek van de oude dorpskerk. Aan de zuidzijde van het plein werden resten van de romaanse voorganger van de kerk gevonden. De fundering van de Dorpskerk ligt nu onder het plein, ongeveer 60 cm. onder het maaiveld. De contouren die nu zichtbaar gemaakt zijn geven de omtrek van de kerk in de 15e eeuw weer.
De opgegraven fundering is Rijksmonument. In 2004 waren er plannen om op een veel duidelijke manier dan nu aan te geven waar de kerk stond en hoe groot deze was.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
enige orgels in Apeldoorn: uitgave van de Stichting tot behoud van het Ned. Orgel. Publicatie nr. 75, juli (2011)4

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Mariakerk Apeldoorn -

Orgelhistorie

b: Johann Gustav Schilling (Schelling), Deventer 1779/80 voor APELDOORN Ned Hervormde kerk, orgel geschonken door stadhouder Willem V en zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen (het wapen op de middentoren herinnert er nog aan); M I:
r: C.F.A. Naber, Deventer 1823
r: C.F.A. Naber, Deventer 1828; Bovenwerk
o: BEEKBERGEN Ned Hervormde Dorpskerk C.F.A. Naber, Deventer 1842/43; M II ap: Hw 7-Bov 7

Dispositie

1843:
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Oktaaf 4, Kwint 2 2/3, Oktaaf 2, Mixtuur IV, Trompet 8
Bovenklavier
Holpijp 8, Gamba 4, Gemshoorn 4, Woudfluit 2, Scherp III, Vox humana 8
Pedaal
aangehangen

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42