Hervormde Dorpskerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Dorpsstraat 2
Laren
Gemeente Lochem
Gelderland

(Kerk)gebouw

RK kapel gebouwd in ?? aan de Kloosterweg als RK kapel behorende tot de parochie van Lochem.
In 1580 moest de kerk van Lochem en de kapel te Laren op bevel van de Staten van Gelderland verandert worden in Hervormde Geest Kerk. Beelden en andere uitingen van het pausdom werden verwijderd. Eenmaal per maand werd er een dienst gehouden. Hiervoor kwam een dominee uit Lochem. In 1648 werd een eigen predikant beroepen.
De kapel raakte in ernstig verval, bij regen kon er geen dienst meer worden gehouden. In 1821 schreef de toenmalige predikant over het verval van de kapel: "Er zijn ramen met planken en hooi dichtgemaakt, het dak lekt, het gebouw is te klein, de toren is door blikeminslag zwaar beschadigd en er is geen geld voor herstel".
In 1829 klaagt de kerkenraad opnieuw over het verval. In 1831 wordt een plan tot restauratie ingediend, deze wordt verworpen en afbraak noodzakelijk geacht. Er wordt besloten een stuk grond te kopen aan de om een nieuwe kerk te bouwen.
Op 25 oktober 1835 wordt de laatste dienst in de kapel gehouden.
Er werd een stuk grond gekocht aan de Dorpsstraat om een nieuwe kerk te bouwen.
Nieuwe kerk gebouwd in 1835 naar ontwerp van architect B. van Zalingen.
De kerk is op 22 oktober 1835 in gebruik genomen. Op 1 november 1835 werd de kerk ingewijd. In de zijgevel is bij de uitgang van oude stenen van de kapel een herinneringsteken aangebracht.
Het orgel kwam in 1870 te staan op de plaats waar ook het huidige orgel zijn plaats gekregen heeft.
In de nacht van 2 op 3 april 1945 werd de pastorie naast de kerk door de Duitsers in brand gestoken. Ook de kerk liep zware schade op, o.a. het dak was er bijna geheel af.
Na de bevrijding zijn kerk en pastorie herbouwd.
De inwijdingsdienst van de gerestaureerde kerk was op donderdag 24 februari 1949.
Hoewel het gebouw in dezelfde stijl is herbouwd is het van binnen heel anders inricht. De preekstoel verhuisde van de zuidzijde naar de oostzijde en de banken waren voordien in ronde vorm opgesteld, ook de speciale kerkbanken t.b.v. Huize Verwolde en andere verdwenen.
Vanwege het grote muuroppervlak ten opzichte van de kansel heeft Henk Schoemaker te Zelhem in 1983 in drie tafelen een groot houtsnijwerk aangebracht "De Schepping".
Het interieur is in 2006 gerenoveerd. Gekozen is voor een min of meer herstel van de situatie van vóór 1945. De kansel verhuisde weer naar de zuidkant van de kerk en de stoelen werden er omheen gegroepeerd, slechts zoveel stoelen als verwacht nodig te zijn. Hiermee is de inrichting van de kerk geheel flexibel geworden. Het meubilair is vervaardigd door de ambachtelijke schrijnwerker Rene Bruns te Laren. Als materiaal heeft hij een oude beuk van het landgoed Verwolde te Laren gebruikt. Het liturgisch meubilair is hierdoor uniek.
Met kerst 2006 kon de PKN-kerk weer in gebruik worden genomen.
Het stiltecentrum is dagelijks toegankelijk via de grote kerkdeuren. Het is tot stand gekomen bij de herinrichting van de kerk. Vanuit het stiltecentrum is door de glazen scheidingswand met de kerk een goed overzicht van het kerkinterieur mogelijk.
Met als motto "de kerk is er voor heel Laren" kunnen er ook andere culturele manifestaties plaats vinden. Zonder de stijl van de kerk geweld aan te doen is het interieur geheel aangepast. De kerk heeft thans een ingang/ontmoetingsruimte gezamenlijk met het Gemeente Centrum 't Kruispunt. Samen zijn ze in 2007 organisatorisch ondergebracht in de Stichting Kulturhus.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Kruijs; M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)128, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Vrouwerff; Ries van: Het orgel in de kerk van Laren (Gld)
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 57(2007)27
de Mixtuur 11(1973)199, 49(1985)786
het Orgel 5(1982)190, 6(1983)199
het Orgelblad V(1962)148

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Dorpskerk Laren -

Orgelhistorie

- In de eerste kapel van Laren werd gezongen o.l.v. een voorzanger
- Ook toen het huidige kerkgebouw in 1835 in gebruik genomen werd, was er nog geen orgel
b: vóór ??; kabinet-orgel M I:
o: Fa. Stulting, Utrecht 1843, ten geschenke gegeven door douarrière A. Op ten Noort te Zutphen, eerder wonende op "Het Ross", een heerlijkheid grenzend aan Laren
o: WEZEP Ned Hervormde kerk F.W. Leichel, Düsseldorf 1870
b: F.W. Leichel, Düsseldorf 1870, het orgel was mogelijk door een legaat van Hermina Poesse, overleden op 12 juni 1869; (Orgelbouwer Holtgräve te Deventer had in een brief zijn belangstelling om het orgel te bouwen doen blijken, maar de opdracht ging naar Leichel); fraaie kas M II ap: Hw 8-Bov 4
het orgel werd op 13 november 1870 in gebruik genomen
r: Fa. De Koff, Utrecht 1930; de Trompet 8 werd vervangen door een fabriekstrompet met zinken bekers
- het orgel liep grote schade op bij de bevrijding in 1945 en werd aan weer en wind blootgesteld. Het werd verwijderd en bij de Fam. Koeslag "Blauwe Hand" tijdeljk opgeslagen
r: Fa. Sanders, Utrecht, het orgel werd tussen 1948 en 1950 in de werkplaats te Utrecht hersteld; het bestaande orgelbalkon onderging geen wijziging maar bij de afbraak ten behoeve van de uitbreiding voor het huidige nieuwe orgel zijn er in de zware balken granaatscherven gevonden. 2/3 deel van het pijpwerk werd vervangen; na herplaatsing bezat het orgel 15 stemmen. De Subbas 16 van het Hoofdwerk was op een aparte lade geplaatst en vormde zo de enige stem van het vrije pedaal, de Mixtuur van het hoofdwerk werd door deze verandering praktisch onbruikbaar. Behalve het front bleef er van de oorspronkelijke orgelkas niets over en sinds 1950 bestond de kas verder geheel uit hardboard; M II vp: 15 registers
- vanaf ± 1976 kwamen er in toenemende mate aanmerkingen over het functioneren van het orgel bij de begeleidingen van de diensten
- in 1980 werd een orgelcommissie benoemend in verband met een grondige restauratie c.q. nieuwbouw. Ries van Vrouwerff werd als adviseur aangesteld. Nadat de ogelijkheden van een grondige restauratie besproken zijn werd ook gehele nieuwbouw overwogen
o: OMMEREN Ned Hervormde kerk Fa. E. Leeflang, Apeldoorn 1982; kas en Hoofdwerk
b: Fa. Alfred Führer Orgelbau, Wilhelmshaven (BRD) 1981/83; Hoofdwerk en Rugwerk, geflankeerd door twee apart staande pedaaltorens; M II vp: Hw 9-Rw 8-Ped 4
- de opdracht tot nieuwbouw werd verleend op 1 april 1981, het contract werd op 1 juli 1981 ondertekend
adviseur Ries van Vrouwerff namens de kerkeraard
het orgel werd door Aart van Beek te Zwolle gekeurd namens de Orgelcommissie van de Ned. Hervormde Kerk
Kerkelijke ingebruikname op resp. 17 en 19 juni 1983. Op 24 juni 1983 was de landelijke presentatie door Gijs van Schoonhoven, organist te Aalten

Dispositie

1870:
Hoofdwerk
Bovenwerk
Pedaal
aangehangen
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III, Trompet 8
Bovenmanuaal
Salicionaal 8, Gedakt 8, Prestant 4, Roerfluit 4
Pedaal
aangehangen
Koppeling
Ventiel
 
1950:
Hoofdwerk:
Bovenwerk
Pedaal
Subbas 16 (tr.)
Behalve het front bleef er van de oorspronkelijke orgelkas niets over, de kas bestond uit hardboard
 
1983:
Hoofdwerk C-g3
Quintadeen 16, Praestant 8, Gedekt 8, Oktaaf 4, Quint 2 2/3, Oktaaf 2, Cornet V vanaf fº, Mixtuur IV-VI 1 1/3, Trompet 8
Rugwerk C-g3
Holpijp 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Scherp III 2/3, Sesquialtera II 2 2/3-1 3/5 (het 2 2/3-koor is apart te bespelen), Dulciaan 8
Pedaal C-f1
Subbas 16, Praestant 8, Oktaaf 4, Trompet 8
Drie gebruikelijke koppelingen
De klavieren zijn uitgevoerd als staartklavieren
Tremulant op het gehele werk (opliggende tremulant)
De orgelkassen zijn gemaakt van fraai massief eikenhout.
De windvoorziening bestaat uit een magazijnbalg met dubbele vouwen. Winddruk: 78 mm. Enigszins veranderde Werckmeisterstemming volgens Vogel VI (Harald Vogel, Norddeutsche Orgelakademie te Bunde)
Foto: Hans Vreeman

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 11:50:05