Hervormde Grote of Andreaskerk
In gebruik
Foto: Maria Veldmans
Markt 2
Hattem
Gemeente Hattem
Gelderland

(Kerk)gebouw

Romaanse kerk gebouwd in de 12e eeuw ??
Schip en zijbeuken uit eind 14e eeuw.
De zijbeuken waren vroeger in kapellen verdeeld, daarna vergrootte men de kerk door aan de noordzijde een Mariakapel en een laag koor te bouwen.
Toren onderste gedeelte tufsteen uit de 12e eeuw; in de 15e eeuw verhoogd.
Grote brand in 1429 in de stad, waarschijnlijk ook in de kerk.
In 1436 werden de Mariakapel en het lage koor opnieuw ingewijd.
Zandstenen doopvont uit de 12e eeuw uit de romaanse kerk.
In de toren een in 1455 door Gert Klinge gegoten klok met een diameter van 130 cm.
In het begin van de 16e eeuw werd de kerk uitgebreid met de Annakapel aan de zuidzijde en een traptoren naar de gewelven, ook het koor werd vergroot.
Preekstoel uit 1635, koorafsluiting en ronde herenbanken uit 1645.
De vele schilderingen bleven zichtbaar tot 1678.
Bij een grote restauratie in 1895 werden de schilderingen gerestaureerd.
Het orgel was gesitueerd aan de westkant van de kerk.
PKN-kerk.
Kerk gerestaureerd in ± 1995.
Begin juni 1995 vond de heringebruikname plaats.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Andreaskerk Hattem 1504 -

Orgelhistorie

b: Schlegel. De bouw van dit orgel is begonnen aan het einde van de 15e eeuw
De inwijding vond plaats in 1504. Het is één van de oudste orgels in Nederland.
r: Mr. Eymbert 1527
r: 1549/50
o: onder de toren J. Slegel I ± 1570
r: J. Slegel 1577, 1590, 1595
o: 1614 naar zijwand aan de noordzijde; huidige kas en front zijn uit 1614
r: J. Morlet, Arnhem 1632
r: J. Smidts 1661; orgelluiken
r: Jan Slegel III 1676/77; kas vergroot, luiken beschilderd en de balkonvorm en de dispositie gewijzigd
r: Zwier van Dijk, Zwolle 1875 (1874)
r: 1885
- Archiefonderzoek door drs Jan Boogaarts: de oorspronkelijke beschildering van de orgelluiken zijn aan het licht gebracht
- De Fa. Jelle Otter te Zutphen, D. Spoel van het architectenbureau Meijerink te Zwolle heeft kas en orgelbalkon aan een historisch onderzoek onderworpen
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1973/75; M I ap: Man 9
- De opdracht is ontvangen in 1971
adviseur Klaas Bolt onder supervisie van Monumentenzorg
Het Hoofd- en het Koororgel zijn op 31 oktober 1975 officieel weer in gebruik genomen

Dispositie

1885 (volgens van ’t Kruijs):
Manuaal E-c3
Prestant 16 discant, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Openfluit 2, Sexquialter, Trompet 8
Pedaal E-gº
aangehangen
 
1975 (Slegel/Flentrop):
Manuaal C-c3
Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Fluit 2, Mixtuur IV 1/2, Tertiaan II vanaf cis1 1 1/3-4/5, Trompet 8
Pedaal C-gº
Aangehangen
Op de toetsen E, Fis en Gis spreken resp. C, D en E, de enige semi-toets in het Groot Octaaf is de Bes
Voor de windvoorziening functioneren drie spaanbalgen (compleet met voettreden), welke thans door middel van een ventilator met wind worden gevuld
Het orgel is gestemd in middentoonstemming
Het orgel hangt aan de noordwand van de kerk

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Brouwer: orgelluiken in Ned 25 35 62
Gierveld: het Ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 18 277
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)135, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Luteijn, A.C.M.: de orgelpijp uit 32* 33*; bosch & keuning, baarn 1976
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 48-49***
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 8 9 11 36 65* 66*
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop orgelbouw 63
de Mixtuur 11(1973)198, 80(1995)1028
de Orgelvriend 9(1976)8, 10(1976)4 6*, 12(1976)24, 2(1978)1* 26-27
grepen uit de orgelgeschiedenis van de Ned. Hanzesteden, samenstelling Maarten Seijbel (2015)voorblad*
het Orgel 11(1958)155*, 1(1971)13, 12(1975)378, 7/8(1976)245-248*
het Orgelblad I(1958)122-125**

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Andreaskerk Hattem -

Orgelhistorie

b: A.S.J. Dekker, Goes 1928; EP of EL
door bemiddeling van drs. J. Boogaarts kwam men in bezit van een fraaie orgelkas uit WATERLOO (B) (François Bernard Loret, Mechelen 1855, M II vp: 22 registers
b: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1975 in kas van Loret, nieuwe Rugwerkkas in stijl bijgemaakt; M III vp: GO 13-Pos 9-Réc 3-Ped 6
De opdracht is ontvangen in 1971
Adviseurs drs Jan Boogaarts en Klaas Bolt
Hoofdorgel en Koororgel zijn op 31 oktober 1975 officieel weer in gebruik genomen

Dispositie

1975 (Flentrop):
Grand-Orgue (II) C-g3
Bourdon 16, Montre 8, Bourdon 8, Prestant 4, Flûte 4, Nasard 2 2/3, Doublette 2, Plein jeu IV 1 1/3, Cymbale III 1/3, Cornet IV, Trompette 8, Voix Humaine 8, Clairon 4
Positif (I) C-g3
Bourdon 8, Prestant 4, Flûte 4, Nasard 2 2/3, Doublette 2, Tierce 1 3/5, Larigot 1 1/3, Fourniture III 1, Cromorne 8
Récit (III) aº-g3
Bourdon 8, Cornet V, Hautbois 8
Pédale C-f1
Subbas 16, Flûte 8, Bourdon 8, Prestant 4, Bombarde 16, Trompette 8
Accouplement GO-Pos, Tirasse Pédale-GO
Tremulant door het hele orgel
Barokstemming volgens Chaumont

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 46-47**
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 58 160*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop orgelbouw 45 63 77*
contactbrief voor kerkenverzamelaars 34(1995)32, 58(2007)16
de Mixtuur 36-37(1981)220
de Orgelvriend 9(1976)8, 10(1976)5*, 12(1976)24, 2(1978)1* 26
het Orgel 1(1971)13-14, 10(1976)315-318**
kerkepadgids (1984)19-20*
organist & eredienst 1(1983)8-14 (7 foto's*)
Laatste update: 2018-10-21 10:23:46