Hervormde Grote of Catharinakerk
In gebruik
Foto: Henri Floor
Markt 12
Doetinchem
Gemeente Doetinchem
Gelderland

(Kerk)gebouw

De Aldegundiskerk is gebouwd in ??
Nieuwe kerk ingewijd op 11 maart 700 door Willibrord op plaats van de Aldegundiskerk.
De kapel "Villa Duttinghe" is op 23 maart 838 ingewijd. De kerk werd genoemd naar de H Catharina.
Met een nieuwe bakstenen kerk werd rond 1200 begonnen. Het koor is pas na 1300 gebouwd.
De kerk is eerst in de 14e eeuw voor de eredienst in gebruik genomen.
De kerk is sinds de 14e eeuw meerdere keren vergroot. Aanvankelijk in Romaanse stijl, later in Gotische bouwstijl. Westelijke toren, ramen in rondboogvorm.
Tenslotte staat daar in de 15e eeuw een kruiskerk - pseudobasiliek. Drie beuken, een smal hoog middenschip met smalle en lagere zijbeuken, boven de overwelving van de zijbeuken geen vensters. Het daglicht in het middenschip kwam binnen door de vensters in de zijbeuken.
Boven het zuiderportaal aan de marktzijde zijn twee getraliede raampjes, behorend tot het portaal. Gevangenen hebben van hieruit de mis zien opdragen en na 1591 de predikant kunnen zien en horen. In later tijd werd de Latijnse School hier ondergebracht tot 1868.
Uit de middeleeuwen zijn een viertal gebrandschilderde ramen.
Aan de muur van het zuiderdwarsschip een zg. "rouwbord".
De muur van het koor bevat een tufstenen onderstuk uit 1350 ??
Op Goede Vrijdag 19 april 1527woedde een grote stadsbrand. Het grootste deel van de Catharinakerk brandde af.
De kerk is bijna geheel herbouwd als een driebeukige hallenkerk. De beide zijbeuken werden even hoog opgetrokken als het middenschip, geen dwarsschip meer, de vorm van een kruis is niet meer te herkennen, ook de aanbouw van de twee kapellen links en rechts van het koor verdween.
De Jezus Maria Johannesklok is in 1526 gegoten door de bekende klokkengieter Geert van Wou.
In 1549 worden de gewelven beschilderd.
In 1568 (de Tachtigjarige Oorlog) werd de kerk van haar kostbaarheden geplunderd.
Op 12 juli 1579 wordt Doetichem door de Staatse troepen ingenomen en de kerk werd in 1591 aan de protestanten toegewezen. De RK godsdienst werd in 1580 streng verboden.
Avondmaalsbekers uit 1595 en 1689, zilveren broodblad uit 1735.
De gewelven werden wit geschilderd, de kerk werd kaal.
Op zaterdag 12 maart 1702 vernielt de bliksem de torenspits
De fraaie kansel is uit 1744.
Op zondag 11 januari 1761 werd de kerk opnieuw door een ramp getroffen. Eén van de pilaren en een deel van het gewelf stort in.
Hevige storm op 9 november 1800 beschadigd de kerk.
Hevig onweer op 14 januari 1822 verwoest de torenspits.
De kerkvloer is oorspronkelijk gevormd door een 52-tal grafzerken. De oudste is uit 1537, de jongste uit 1817.
In 1838/39 uitgebreide herstellingen aan de kerk.
In de zijbeuk achter in de kerk is een grafmonument voor burgemeester Quirijn Maurits Ver Huell en zijn vrouw Judith Elsabee van Rouwenoort, opgericht in 1839.
Plaatsing nieuwe banken en een nieuwe opstelling rond 1855.
Op de kansel een bijbel geschonken door predikant H.M.G. Koolhaas, aangeboden in 1874.
Op 19, 21 en 23 maart 1945 ging het orgel tezamen met de kerk ten onder bij een geallieerd bombardement van Doetinchem. Daarbij werden ook de Lutherse, de RK kerk aan de Waterstraat en de Synagoge aan de Waterstaat veranderd in ruïnes en puinhopen. Britse piloten zagen Doetinchem aan voor de Duitse stad Isselburg, iets verderop. De Van Wou-klok raakte ernstig beschadigd, met grote scheuren. Grote brand in de kerk, de spits begon te branden, de grote toren stortte door het dak en weldra stond het schip in brand. Kerk en orgel werden volkomen vernield.
De vier aankondigingsbordjes uit 1723 en de kansel uit 1744 gemaakt door Garret Hettersche, Meester Timmerman zijn in de oorlog gespaard gebleven.
Tot na de restauratie waren de erediensten in de Ned Hervormde Zendingskapel aan de Burg van Nispenstraat.
Algehele restauratie in 1948/50 onder leiding van architect J.G.A. Heineman uit Velp onder toezicht van Monumentenzorg. De kerk kreeg een nieuwe klok.
De torenspits met zijn lantaarn is een getrouwe weergave van de oorspronkelijke spits.
De gebrandschilderde ramen in het koor (1948/50) zijn een geschenk van J.H. van Heek, de maker is D. Bood uit Delft.
Op 31 oktober 1950 kon de Catharinakerk weer in gebruik worden genomen.
Op 1 november 1963 is de herbouw van de toren voltooid, De 58 meter hoge toren kwam buiten de kerk te staan.
Een beiaard van 47 klokken is bij de restauratie door de burgerij geschonken.
In 1989 is begonnen met de renovatie van het interieur.
Op 21 maart 1995 is in de inmiddels herstelde kerk een gedenkraam onthuld. Het is ontworpen door de Doetinchemse kunstenaar Theo van Koot en gemaakt door glazenier Alex Luigjes.
Op zondag 17 november 2005 waren er weer PKN-kerkdiensten in de kerk.
De restauratie is afgerond in februari 2006. De banken zijn vervangen door stoelen, het kruis is gemoderniseerd.
In 2012 heeft Eijsbouts met nieuwe technieken de Jezus Maria Johannes-klok uit 1526 gelast en aan de gevel van het moderne stadhuis van Doetinchem gehangen als bevrijdingsklok. Op 4 mei 2012 kon de Van Wou-klok zijn stem weer laten horen, voor het eerst sinds 67 jaar. De terugkeer van zijn oorspronkelijke klank is het klinkende bewijs van de monumentale waarde van deze klok.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Bouman, mr A.: orgels in Nederland (1943)48 foto 15* 52; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943
Kriek/Zandt: organum novum 84/85 afb III*
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)154, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 10 52, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Rougoor: Sint Catharinakerk Doetinchem (veel foto's)
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop orgelbouw 27 53
contactbrief voor kerkenverzamelaars 22(1989)18, 34(1995)31, 55(2006)25
de Mixtuur 16(1975)317, 78(1994)907
het Orgel 3(1952)front-pagina* 41, 3(1953)front-pagina* 42, 3(1992)107, 5(1992)170-171
kerkepadgids (1989)64-66**

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Catharinakerk Doetinchem -

Orgelhistorie

b: Jan Morlet II 1610; M II ap: Hw 10-Rw 7
r: 1822
b: Hendrich Christiaan Haffmanns, Emmerik
o/r: Hendrich Christiaan Haffmanns, Emmerik 1855/56, (hij gebruikt hier de naam van de Fa. Nolting & Zn.); verplaatsing van het orgel in de kerk. Uitgebreid herstel met o.a. een nieuwe tractuur, uitbreiding met een vrij pedaal met vijf registers. Het orgel werd aangepast aan de nieuwe locatie en toenmalige muzikale eisen, er werden enkele manuaalstemmen verwisseld en gewijzigd M II vp: Hw 10-Bov 7-Ped 5
- naar aanleiding van deze werkzaamheden vestigde hij zich te Doetinchem
- dispositie in 1943 volgens dr A. Bouman: M II vp: Hw-Borstw-Ped. 23 registers totaal
- het orgel is in maart 1945 door oorlogshandelingen verloren gegaan
b: D.A. Flentrop, Zaandam 1952, front is ontworpen door architect J.G.A. Heineman te Velp; frontpijpen Pedaal van roodkoper; M III vp: Hw 9-Rw 9-Borstw 7-Ped 7
het orgel is op 16 december 1952 in gebruik genomen
- het orgel is in 2011 als rijksmonument aangemerkt
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 2014; restauratie, er is een koppeling Pedaal-Rugwerk aangebracht, een Tremulant bleek door de gebruikte windvoorziening niet mogelijk.
adviseur Theo Jellema
het orgel is op vrijdag 12 september 2014 weer in gebruik genomen

Dispositie

1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Flûte d'Amour 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III bas, Trompet 8
Bovenmanuaal
Salicionaal 8, Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Gemshoorn 2, Carillon III, Fagot 8
Pedaal
Violon 16, Subbas 16, Octaaf 8, Dubbelfluit 4, Bazuin 16
Koppelingen
 
1943 (volgens dr A. Bouman: oorspronkelijke dispositie naar Hess):
Hoofdwerk
Quintadena 16, Praestant 8, Octaaf 4, Echo 4, Quint 2 2/3, Woudfluit 2, Cornet (in de bas tongwerk), Mixtuur III-IV-V, Cymbel II, Trompet 8
Rugwerk
Holpijp 8, Praestant 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Sesquialtera II, Scherp III-IV-V, Dulciaan 8
 
1952 (Flentrop):
Hoofdwerk
Quintadeen 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Ged. Fluit 4, Nasard 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur V-VI 1 1/3, Trompet 8
Rugwerk
Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Quint 1 1/3, Scherp IV 1, Sesquialter II discant, Dulciaan 8
Borstwerk
Eikenfluit 8, Fluit 4, Prestant 2, Gemshoorn 2, Octaaf 1, Cymbaal II 1/3, Regaal 4
Pedaal
Prestant 16, Octaaf 8, Octaaf 4, Nachthoorn 2, Mixtuur II-IV 2, Bazuin 16, Schalmei 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk, Hoofdwerk-Borstwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Rugwerk
Foto: Bert Webbink

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 18:34:06