Hervormde Oude of St Helenakerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Landstraat 22
Aalten
Gemeente Aalten
Gelderland

(Kerk)gebouw

In de 12e eeuw is een een tufstenen romaanse kerkje gebouwd.
In de 15e eeuw is begonnen aan de bouw van een gotische kerk. Hoog oprijzend koor aan de oostelijke kant van de kerk. Schip, ruim en licht met hoge spitsboogvensters
De toren was nog in romaanse stijl.
In de jaren 1510 tot 1525 hebben onbekende kunstenaars de Helenakerk voorzien van muurschilderingen.
De kerk is in ?? overgegaan in protestantse handen; de beelden zijn uit de kerk verwijderd.
De in kalksteen gebeeldhouwde kruiswegstaties moesten ook verdwijnen, omgekeerd waren ze goed te gebruiken als vloerstenen, zo werden ze gevonden bij afbraak van pand Kerkstraat 15, als keukentegels. Ze zijn in 1870 geschonken aan museum 'Het Catharijneconvent' te Utrecht.
Ook de schilderingen op de muren kwamen tijdens de beeldenstorm onder de witkalk.
In ± 1900 kwamen schilderingen in het koorwelf te voorschijn die nogal roekeloos zijn "opgeknapt".
Op de wanden van het schip de gestalten van de twaalf apostelen.
In de toren drie luidklokken. Onder het afdakje aan de torenspits de klepklok.
Bij de restauratie van 1973 werden de muurschilderingen teruggevonden. Geleidelijk aan is men bezig de fresco's onder de vele en dikke lagen witkalk vandaan te halen. Er blijken twaalf apostelen te staan en vier nog niet geïndentificeerde heiligen. In 2000 zijn Thomas en Jacobus weer te bewonderen.
Eind 1998 is in de toren een carillon geplaatst, gemaakt door Petit & Fritsen. Het carillon, een anonieme schenking, heeft 18 klokken en weegt totaal 2218 kg.
PKN-kerk.
De kerk is in het voorjaar van 2000 opgeknapt. De in een kring opgestelde banken zijn iets verder uit elkaar gezet. Er is ruimte gemaakt voor rolstoelen. De CV en de vloer zijn vernieuwd. Op Goede Vrijdag 2000 was alles klaar.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Oude of St Helenakerk Aalten 1976 -

Orgelhistorie

b: C. en M. Slegel 1560
r: C. Ruprecht II ± 1700
r: Th. Houben ± 1730
b: kas van Westfaalse makelij (Müller of Theodorius Martens ??) uit 1758; met oud pijpwerk; M I ap: Man 17
stemming en onderhoud Chistian Müller te Cleefland in 1764, het orgel werd geschilderd door een plaatselijke schilder
r: Derk Grutterink, Keppel 1767 en 1769; reparatie en stemming
1777 en later I. Buijel; onderhoud tot 1781 samen met V. Menten
r: Jacobus Ambrost, Haaksbergen 1811; Rugwerk en vrij Pedaal, klaviatuur van de linkerzijkant naar de voorzijde van de hoofdkas; M II vp: Hw 17-Rw 6-Ped 1
disp. 1885 volgens van 't Kruys II vp: Hw 17-Rw 6-Ped 1
r: Schwarze ca. 1870; onderhoud
r: Leichel, onderhoud
r: Fa. A. Standaart, Rotterdam 1917
r: Fa. van Dam, Leeuwarden ca. 1930; onderhoud
in 1940 is het oude binnenwerk verwijderd
b: H.J. Spanjaard, Rotterdam 1940 in oude kas; EP III vp: Hw 9-Rw 6-Zw 7-Ped 5
adviseur Sjoerd Mook
r: Fa. N.D. Slooff, Ouderkerk aan de IJssel 1959; reparatie en plaatsing van een nieuwe elektrische speeltafel
rond 1970 was het orgel onbespeelbaar
in verband met de kerkrestauratie werd het orgel afgebroken
b: K.B. Blank & Zn., Herwijnen 1975/76, op orgelgalerij uit 1758/59 voor de westwand in oude kas; M III vp: Hw 12-Rw 8-Echopos 4-Ped 6
opdracht ontvangen in 1973
adviseur Willem Retze Talsma, uitgebreid onderzoek in de plaatselijke archivalia door dr J.F. van Os
orgel op 8 april 1976 met een bespeling door Willem Retze Talsma in gebruik genomen

Dispositie

1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Gedakt 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Gemshoorn 2, Fluit 2, Quint 1 1/2, Sexquialter III, Fourniture IV, Cimbel II-IV, Mixtuur III-IV, Cornet IV, Trompet 8, Dulciaan 8
Rugpositief
Holpijp 8, Prestant 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III, Trompet 8
Pedaal
Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Afsluiting, Ventiel
 
1976 (Blank):
Hoofdwerk C-f3
Bourdon 16, Prestant 8 (discant dubbel), Gedekt 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV 2, Cimbel III 2/3, Cornet V discant, Trompet 8, Vox humana 8, Tremulant
Rugpositief C-f3
Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Woudfluit 2, Sexquialter II (doorl.), Mixtuur III-IV 1, Dulciaan 8, Tremulant
Echo-positief C-f3
Bourdon 8, Fluit 4, Cornet III vanaf 9º, Regaal 8
Pedaal C-f1
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk (druk-schuifkoppel), Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Rugwerk
Windvoorziening: spaanbalgen onder de pedaalladen. Winddruk 86 mm voor het pedaal, 82 mm voor de rest. Stemming naar Werckmeister

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 76 afb IV-17*, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)45
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)65, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 9 22 23 24 51 58 88*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tillema: foto*, de Mixtuur Schagen
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 41(1999)22, 43(2000)27, 45(2001)23, 46(2001)25
de Mixtuur 20(1977)429
de Orgelvriend 5(1976)30**, 7/8(1976)3, 6(1986)8
het Orgel 1(1961)11* 15, 7/8(1962)156*, 10(1973)284* 287, 5(1978)164-169*
het Orgelblad III(1960)129
kerkepadgids (1989)69-70**
organist & eredienst 10(1976)138-139

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Oude of St Helenakerk Aalten -

Orgelhistorie

b: voor BELGIE; M I: Man 7

Dispositie

Geen informatie aanwezig

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
de Orgelvriend 6(1976)6*
Laatste update: 2018-10-16 10:05:39