RK kerk H Martinus, HH Bonifatius en Gezellen
In gebruik
Koningstraat 25
Dokkum

Gemeente Dongeradeel
Friesland

(Kerk)gebouw

Schuurkerk gebouwd in de 2e helft van de 18e eeuw; Statie op zolder van een huis in de Hoogstraat.
Nieuwe kerk gebouwd in 1870/72 naar ontwerp van architect Petrus J.H. Cuypers. Driebeukige kruisbasiliek in vroeg-gotische stijl met houten en stenen gewelven, toren 41 meter hoog. Voor de binnenwanden is gebruik gemaakt van grijsrode waalstenen, onderbroken door lijsten van gele steen. Aan de zijkant van het priesterkoor de Mariakapel met een Mariabeeld uit 1875.
Tussen transept en koor rechts naast het hoogkoor onder de toren de Bonifatiuskapel. Er worden relieken van de martelaar Bonifatius bewaard.
Fraai houten processiekruis uit de 19e eeuw in het hoogkoor naast het altaar, met aan de uiteinden de symbolen van de vier evangelisten.
Het gebrandschilderde raam in de doopkapel is in 1904 gemaakt door H.A.M. Vos te Utrecht.
De preekstoel is uit 1910.
De ramen naast de doopkapel zijn van Max Weiss uit 1946. Ook de gebrandschilderde ramen in het verhoogde priesterkoor zijn van Max Weiss (1946)
Modernere ramen uit ± 1960 van Van Wijnbergen te Maastricht.
Sinds 1956 is de kerk officieel bedevaartsoord van het bisdom Groningen.
Het neo-gotische altaar heeft in 1934 een ingrijpende verandering ondergaan, na de restauratie in 1973 is het altaar weer in ere hersteld.
De kerk is een Rijksmonument.
De Stichting Behoud Bonifatiuskerk voor Dokkum heeft geld opgehaald met de crowdfundingsactie voor de restauratie van de toren. Restauratie is nodig om verdere beschadiging aan de toren en het gewelf tegen te gaan. Nu drukt de toren tegen het gewelf van de kerk aan, waardoor daarin scheuren zijn ontstaan. Met hulp van de Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland heeft de stichting een planmatig onderhoudsplan gemaakt tot 2021.
De kerk wordt ongeveer zestig keer per jaar gebruikt voor diensten, waaronder de zondagse vieringen, begrafenissen en huwelijken. Daarnaast trekt de Bonifatiuskerk veel toeristen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Hiemstra/Vries, de: waar het hart in licht en klei klopt (2009)80-83***, uitgave Friese Pers Boekerij, Leeuwarden
Zandt: de orgelgeschiedenis van de Grote- of St Martinuskerk te Dokkum (1584-1979)
Tijdschriften en andere uitgaves
150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)23
contactbrief voor kerkenverzamelaars 32(1994)28
de Mixtuur 66(1990)307 310, 77(1994)884-886, 83(1996)99 108-110
het Orgel 11(1994)409
kerkepadgids (1986)17
voorlopige Monumentenlijst disp. map 1.74
zie: Bakhuizen - RK schuilkerken in Friesland (Bakhuizen als voorbeeld)

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Martinus, HH Bonifatius en Gezellen Dokkum -

Orgelhistorie

b: Albertus van Gruisen, Leeuwarden 1805 vóór BRANTGUM Ned Hervormde kerk; balustrade-orgel M I ap: Man 6
o: Albertus van Gruizen, Leeuwarden naar DOKKUM RK schuilkerk aan de Hoogstraat, met delen van de oude kas en pijpwerk uit 17e eeuw van zuidelijke factuur (A. Verbeeck ??, pijpwerk uit Leeuwarden, Jacobijnerkerk wat was vrijgekomen bij een verbouwing door Jan Harmens Kamp rond 1700), klaviatuur aan de achterzijde; M I: Man 6
o/r: Eeltje Sjoerds Ypma, Bolsward 1872/73 overplaatsing naar de nieuwe kerk; ingrijpende verbouwing en herstel, de kas van het oorspronkelijke balustradegorgel wordt verdiept en voorzien van een onderkas met magazijnbalg en de windlade werd omhoog gebracht, zodat in de onderkas een grote magazijnbalg kan worden gelegd, de claviatuur wordt aan de linkerzijkant geplaatst, de dispositie werd gewijzigd
r: Joh. Hilboezen, Amsterdam 1879
- Op 17 januari 1882 volgt een melding waarin over de gebrekkige toestand van het orgel wordt gesproken en een voorstel voor de aanschaf van een nieuw orgel. Deze plannen worden voortvarend ter hand genomen en al in juli een nieuw orgel besteld. Het oude orgel wordt op 20 maart 1883 verkocht aan G. Wüst. Daarna wordt het orgel doorverkocht aan de Gereformeerde Kerk van ENUMATIL
b: L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1882/83
- Op 4 juli 1882 aan de heer L van Dam, orgelfabrikant te Leeuwarden, de opdracht gegeven. De oplevering zal op 1 juli 1883 moeten plaatsvinden
- Joh. Hilboesen te Amsterdam onderhoud en stemmen van 1899 tot 1907
r: Fa. Adema, Leeuwarden 1916/1917; twee nieuwe registers, t.w. een Aeoline 8 op een lege plaats en een Voix Céleste 8 i.p.v. de Quint 3
r: Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1941; dispositie in neobarokke omgebogen door de Voix Celeste en Aeoline in te korten tot resp. een Quint 2 2/3 en een Terts 1 3/5
- In 1986 wordt het orgel geïnventariseerd waarna uiteindelijk de conclusie wordt getrokken om het instrument op de monumentenlijst te plaatsen waardoor een restauratie mogelijk is. Op 18 december 1990 krijgt de Fa. Bakker en Timmenga te Leeuwarden de opdracht daarvoor
r: Orgelmakerij Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1994; de twee bijgeplaatste registers vervallen: een nieuwe Fluit d'Amour 4 wordt gereconstrueerd en een Dulciaan 8 komt op de lege sleep, de orgelkas werd weer in de oorspronkelijke houtimitatie geschilderd; M I ap: Man 8
adviseur Ton van Eck namens de KKOR
het orgel is op zondag 13 februari 1994 weer in gebruik genomen

Dispositie

1808 (Van Gruizen)::
Manuaal (4 1/2 octaaf)
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Spitsfluit 1 1/2
Geen pedaal
Ventil
 
1994 (Van Dam/Bakker & Timmenga):
Manuaal C-g3
Bourdon 16 discant, Prestant 8, Violon 8, Holpijp 8, Quintadeen 8, Octaaf 4, Fluit d'Amour 4, Octaaf 2, Dulciaan 8 bas/discant
Pedaal C-gº
Aangehangen
Foto: Edward Ippel

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-08-02 11:57:12