Hervormde kerk
In gebruik
(Kerk)gebouw
Kerk gebouwd in de eerste helft van de 14e eeuw, romano-gotische kruiskerk, schip van drie traveeën, kort dwarsschip, koor bestaande uit een vierkante travee en een veelhoekige sluiting. De muurindeling laat de overgang van romano-gotiek naar gotiek zien. | |
Meloenvormige koepelgewelven met acht of zes ronde ribben. De bepleistering van de muren aan de binnenzijde is nog aanwezig. Schilderingen op het gewelf van de koortravee. | |
In 1588 kregen de inwoners een belasting opgelegd om de kerk te kunnen repareren. | |
In 1626 zijn de vloer en het dak gerepareerd. | |
Aanzienlijke uitgaven in 1644/45. In 1675/76 nogmaals. | |
Het orgel van Schitger staat opgesteld aan de westzijde van de romano-gotische kerk | |
Gesneden preekstoel tegen de zuidwand en een koorafsluiting met snijwerk in de bekroning en dooptuin uit 1757. | |
In 'trope l'oeil' op hout geschilderde draperie komen in Groningen, Midwolda, Noordbroek en Hornhuizen voor. | |
In 1840 worden gebreken onder een pleisterlaag weggewerkt. | |
Na 1880 traden velen uit de hervormde kerk. | |
In 1907 zijn schilderingen te voorschijn gekomen, o.a. op het gewelf van de koortravee uit de tweede helft van de 15e eeuw. | |
Koperen kaarsenkroon uit 1704. Preekstoel en doophek uit 1757. | |
In 1786 is het portaal gebouwd voor het noorderdwarspand. | |
De toren staat los van de kerk, vierkant gebouw met twee verdiepingen en een zadeldak. | |
In 1938 was er een binnenbrand als gevolg van een oververhitte stoof. | |
Kerkrestauratie van 1968 tot 1974. De middeleeuwse gewelfschideringen kwamen onder de witkalk vandaan. | |
De oude, lage vrijstaande klokkentoren bij de kerk is in 1991 geheel gerestaureerd. Er bevindt zich een luidklok (dis1, Gebr. van Bergen 1950). | |
PKN-kerk |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
Boeken | |
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 73, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964 | |
Gierveld: 250 jaar hinsz-orgel leens 26 60 | |
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)166 191 | |
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 14-15** | |
Schroevers: foto A 10*, de Mixtuur Schagen | |
Steensma: langs de oude Groninger kerken 131/132 foto's 81* 83* | |
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 98*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
contactbrief voor kerkenverzamelaars 28(1992)12 | |
de Mixtuur 34(1981)132, 76(1994)844 | |
de nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1968)12 43 44* 45 | |
foto Groninger Orgelagenda (1996)9* | |
het Orgel 10(1954)145*, 5(1958)71, 7/8(1959)157* 161, 7/8(1966)209-211 (3 foto's)* 223, 6(1985)300-304*, 12(1990)489 | |
het Orgelblad II(1959)29, III(1960)16, IV(1961)166 | |
kerkepadgids (1984)33-34 |
Orgel locaties
Naam gebouw | Plaats | Periode |
---|---|---|
Hervormde kerk | Noordbroek | - |
Orgelhistorie
b: | |
r: | orgelmaker uit Marienhafe 1627 |
r: |
Hendrick en Johannes Hu(i)s tussen 1657 en 1669 - onderhoud Jan Helman na 1669 |
b: | Arp Schnitger, Hamburg 1695/96 met enkele registers uit het vorige orgel, pedaal opgesteld achter de Manuaalkas; M II vp: Man-Rugpos-Ped 20 registers |
r: | Johann Georg Schnitger 1730, werkzaamheden |
r: | Albertus Antonius Hinsz 1752, grote reparatie |
r: | Albertus Antonius Hinsz 1761 (1764); M II vp: Hw 10-Rw 7-Ped 7 |
r: | Albertus Antonius Hinsz 1768, Derk Weyting maakte nieuw snijwerk; uitbreiding: nieuwe windladen voor Hoofdwerk en Rugpositief, het kort octaaf werd vergroot tot volledig groot-octaaf, nieuwe klaviatuur en uitbreiding dispositie met vier stemmen |
r: | Hermann Heinrich Freytag 1806/09; uitbreiding: nieuw snijwerk, vleugelstukken en een draperie op het schot achter het orgel; de manuaalkas werd vergroot met zijtorens met aansluitende dubbele tussenvelden, kleine dispositiewijziging, nieuwe frontpijpen en nieuwe balgen. Pedaaldispositie gewijzigd |
r: | Fa. P. van Oeckelen & Zn., Haren 1855; op het Rugpositief de Octaaf 2, Scherp en Sexquialter vervangen door Prestant 8 discant, Viola di Gamba 8 en Fluit 2, op het Manuaal de Quintadeen 16 verschoven en ingekort tot Bourdon 16, nieuw walsbord voor het pedaal en een pedaalkoppel |
r: | Johan Frederik Kruse, Leeuwarden 1894, reparatie |
r: | S. Graafhuis en C.H. Edskes 1958; de in 1855 aangebrachte wijzijgingen werden ongedaan gemaakt |
r: |
Cor H. Edskes en de eigen organist Simon Graafhuis 1955/58; reparaties en herstel dispositie tot situatie 1809; M II vp: Hw 10-Rugpos 7-Ped 7 - orgel in 1974 schoongemaakt door Simon Graafhuis. Stemming naar Werkmeister III |
r: | 1959/60 |
r: | Winold van der Putte en Berend Veger, Winschoten ± 1985; schoonmaak en herstel (in vrije weekend-delen); M II vp: Man 10-Rugpos 7-Ped 7 |
r: | 2001; balgrestauratie |
r: | 2014/15; restauratie van de windladen |
Dispositie
1761 (Hinsz): | |
Hoofdwerk | |
Quintadena 16, Prestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
Rugwerk | |
Gedekt 8, Prestant 4, Spitsfluit 4, Octaaf 2, Sesquialter II-III, Scherp III-IV, Dulciaan 8, Tremulant | |
Pedaal C-d' | |
Bourdon 16, Prestant 8, Octaaf 4, Mixtuur, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4 | |
Manuaalkoppel | |
Drie Afsluiters | |
Achter het orgel een balgenkas met vier spaanbalgen | |
1809 (Freytag): | |
Manuaal | |
Quintadena 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
Rugpositief | |
Gedekt 8, Prestant 4, Spitsfluit 4, Octaaf 2, Sesquialtera II-III discant, Scherp III-IV, Dulciaan 8 | |
Pedaal | |
Bourdon 16, Prestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4 | |
Manuaalkoppel (schuifkoppel), Pedaalkoppel (niet oorspronkelijk) | |
Tremulant | |
3 Afsluitingen | |
1953: | |
Hoofdwerk (I) C-c3 | |
Quintadeen 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
Rugpositief (II) C-c3 | |
Fluit douce 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Sesquialter II-III doorl., Scherp III-IV, Dulciaan 8 | |
Pedaal C-d1 | |
Subbas 16, Prestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Klaroen 4 | |
Koppelingen | |
Schuifkoppel manualen (trekkoppel), pedaal-hoofdwerk | |
Drie afsluiters | |
Tremulant over het gehele werk | |
1960: | |
Manuaal | |
Quintadena 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
Rugpositief | |
Gedekt 8, Prestant 4, Spitsfluit 4, Octaaf 2, Sesquialtera II-III discant, Scherp III-IV, Dulciaan 8 | |
Pedaal | |
Bourdon 16, Prestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4 | |
Manuaalkoppel (schuifkoppel), Pedaalkoppel (niet oorspronkelijk) | |
Tremulant | |
3 Afsluitingen | |
1970 (volgens Bouman): | |
Hoofdwerk (manuaal I) C-c''' | |
Quintadeen 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V 1, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
Rugwerk (manuaal II) C-c''' | |
Gedekt 8, Praestant 4, Spitsfluit 4, Octaaf 2, Sesquialtera II-III 2/3 doorl., Scherp III-IV 1/2, Dulciaan 8 | |
Pedaal C-d' | |
Bourdon 16, Praestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Klaroen 4 | |
Manuaal II wordt aan I gekoppeld door manuaal II naar achteren te schuiven | |
1985 (Van der Putte en Veger): | |
Manuaal (I) C-c3 | |
Quintadeen 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V 1, Trompet 8, Voxhumana 8 | |
Rugpositief (II) C-c3 | |
Fluit douce 8, Prestant 4, Spitsfluit 4, Octaaf 2, Sexquialter II-III 2/3-2/5, Scherp III-IV 1/2, Dulciaan 8 | |
Pedaal C-d1 | |
Bourdon 16, Prestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4 | |
Manuaalkoppel: schuifkoppel | |
- winddruk in 1985 ± 82 mm. Toonhoogte: ruim 1/2 toon boven normaal |
Bronvermelding van bovenstaand orgel
Boeken | |
Geen informatie aanwezig |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
Geen informatie aanwezig |
Laatste update: 2018-06-11 18:59:17