RK kerk - Basiliek HH Agatha en Barbara hoofdorgel
In gebruik
(Kerk)gebouw
De parochie is opgericht in 1358 en werd bediend door de Paters Cisterciënzers van de St Bernardusabdij te Hemiksem en vanaf 1833 te Bornem. | |
Kerk gebouwd in 1513 (15e eeuw) als RK kerk H Agatha aan de St Bernaardstraat. Driebeukige gotische kruiskerk met toren. | |
In 1648 zijn in Noord-Brabant alle kloosters op last van de nieuwe overheid opgeheven en moesten alle kerkgebouwen aan de protestantsen worden overgedragen. Maar de vier Cisterciëzer parochies van de Sint-Bernardusabdij in Noord-brabant zijn ook zonder hun kerken blijven bestaan. | |
De katholieken hielden hun diensten in een schuurkerk Stond er in de schuurkerk ook een orgel ?? | |
Na de Franse Revolutie konden de Cisterciëzers geleidelijk weer terugkeren. Hun vier Brabantse parochiekerken kwam weer in handen van de Bernardusabdij (Hoeven, Oud Gastel, Wouw en Oudenbosch). De oude kerk werd in 1799 weer aan de katholieken teruggegeven. In 1801 werd het orgel aan hun verkocht. | |
In oktober 1801 is de kerk als RK kerk weer in gebruik genomen. | |
In 1842 werd Willem Hellemons benoemd tot pastoor. Hij had gestudeerd in Rome en was bevriend met de latere paus Gregorius XVI. Mede door de inzet van de pastoor vertrokken tussen 1864 en 1870 3000 Nederlandse jongemannen als (pauselijke zouaaf) naar Rome om te vechten voor de paus. | |
Nieuwe kerk gebouwd in 1867/80 onder architectuur van dr Petrus Josephus Hubertus Cuypers (1827-1921) te Roermond naar voorbeeld van de Sint Pieter te Rome (verkleining 1/16) in eclecticisme stijl. De kerk wordt ook wel genoemd "de kleine Sint Pieter". Uitwendige lengte 81 bij breedte van 55 meter, hoogste punt 63 meter. | |
De eerste steen werd in 1865 gelegd. Inwijding van de kerk op 14 september 1880 door mgr van Beek, bisschop van Breda. | |
Kopie van het graf van Petrus met onder het baldakijn, voor aan het altaar, een relikwie van Petrus, versierd met half-edelstenen. Decoratief beschilderd met indrukwekkende plafonds. Het marmerwerk bestaat uit imitatie-schilderingen op hout. Voor het schilderwerk werd overlegd met A. Antonelli, die eerder aan de Sint Pieter te Rome verbonden was. | |
De voorgevel uit 1892 is ontworpen naar voorbeeld van de San Giovanni di Laterano te Rome door architect prof ir G.J. van Swaay te Delft, die ook het hoogaltaar ontwierp naar voorbeeld van het altaar in de Sint Pieter te Rome. | |
Op 11 juli 1912 is de kerk verheven tot Basilica minor door paus Pius X. De reden was dat deze Cuypers-kerk tot de grootste in Nederland gebouwde kerken in de 19e eeuw behoorde. | |
In 1955 is de Stichting Behoud Basiliek opgericht. | |
In 1958-1971 grote restauratie onder leiding van het architectenbureau Geenen-Oskam te Eindhoven. | |
Zondag 12 december 1971 is de ingebruikneming kerkelijk gevierd met mgr Ernst, bisschop van Breda. | |
Restauratie interieur van 1971 tot 1980. | |
Plechtige eucharistieviering op zondag 14 september 1980. | |
Een ingrijpende restauratie is in 1987 afgerond. | |
De kerk is op 9 mei 1987 weer in gebruik genomen. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
Boeken | |
Geen informatie aanwezig |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
Geen informatie aanwezig |
Hoofdorgel
Orgel locaties
Naam gebouw | Plaats | Periode |
---|---|---|
RK kerk - Basiliek HH Agatha en Barbara hoofdorgel | Oudenbosch | - |
Orgelhistorie
b: |
vóór 1533 - het orgel is in 1648 in de kerk gebleven |
b: |
Chr. Ludwig König, Keulen 1772/73 voor OUDENBOSCH Hervormde kerk Agatha - die in 1799 overging in RK-handen - in opdracht van de Drossaart en Schepenen van de heerlijkheid Oudenbosch; met oud pijpwerk; M I ap: Man 9 het orgel is op 3 augustus 1773 in gebruik genomen adviseur Paulus Stockelmans, organist Grote Kerk te Breda |
r: |
Nicolaas van Hirtum, Hilvarenbeek 1791 en 1794; de door de Franse soldaten aangebrachte schade werd hersteld op 1 september 1801 werd het orgel door de katholieken in gebruik genomen |
r: | A. Christiaansen, Breda 1807; Quint 3 wordt Fluit 4, de afwijkend samengestelde Cornet genormaliseerd |
r: | Derksen van Angeren, Breda 1842 (1844 volgens Broekhuyzen); M I ap: Man 11 |
r: |
H. Knipscheer, Amsterdam 1850 - onderhoud Fa. Stevens, Duffel sinds 1880 |
o: | nieuwe kerk Fa. Stevens, Duffel 1883 |
b: |
Fa. Stevens, Duffel 1893; het orgel is geïnspireerd door met name het 16e eeuwse ensemble in de Sacramentskapel van de Sint Pieter te Rome. Het orgel werd geplaatst op een imponerend oxaal gedragen door vier kolommen en pilasters, in een geheel nieuwe 16-voets orgelkast, het König-orgel werd in het nieuwe orgel opgenomen. Het jaartal 1883 prijkt op de zijvelden. Het orgel bezat daarna een Hoofdwerk op twee laden en een Onderpositief achter één van de loze onderfronten. Als Positief gebruikte hij Vlaams vroeg 19e eeuws pijpwerk. Vóór het orgel bevond zich een vrijstaande speeltafel; M II ap: Hw 15-Pos 7 - onderhoud Gebr. Smits te Reek 1915 tot 1928 |
r: | Gebr. Smits, Reek 1920; herstelwerkzaamheden |
b: |
Fa. Jos Vermeulen, Alkmaar/Weert 1941, met bestaande windvoorziening en oud pijpwerk, nieuw orgel in de oude kas; EP II vp: Hw 12-Pos 11-Ped 8 orgel op 31 augustus 1941 ingewijd en bespeeld door Flor Peeters, organist St. Romboutskathedraal te Mechelen en R. Schelleman - het orgel is in 1970 geheel onbespeelbaar geworden door vochtinwerking |
r: | Fa. Fonteijn & Gaal 1973 |
r: |
Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1987/90; herbouw in bestaande orgelkas met de bestaande windvoorziening en het oude pijpwerk. Het Hoofdwerk werd hersteld in de stijl van Köning, voor het Bovenwerk werd het vroeg 19e eeuwse pijpwerk van Stevens gebruikt, aangevuld met Tintinnabulum, Fournituur en twee tongwerken naar voorbeeld van König, evenals nieuwe windladen, mechanieken en tractuur; M II vp: Hw 11-Bov 11-Ped 6 adviseurs drs J.J. van der Harst namens de KKOR en O.B. Wiersma namens de Rijksdienst voor de Monumentenzorg inzegening orgel op 4 maart 1990. Het orgel is op 6 mei 1990 in gebruik genomen |
Dispositie
1852 (volgens handschrift Broekhuysen): | |
Manuaal | |
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quint 6, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur, Cornet, Basson 8 bas, Trompet 8 discant | |
1895 (Stevens): | |
Manuaal I C-g3 | |
Principaal 16, Bourdon 16, Montre 8, Holpijp 8, Flûte harmonique 8, Quintbas 6, Prestant 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur, Cornet, Bombarde 16, Trompet 8, Basson 8, Clairon 4 | |
Manuaal II (positief) C-g3 | |
Montre 8 discant, Bourdon 8, Gamba 8 discant, Prestant 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Flageolet 2 | |
Pedaal | |
aangehangen | |
vóór 1941 (volgens orgelmaker Jan Vermeulen te Alkmaar): | |
Hoofdklavier (I) C-g3 | |
Principaal 16, Bourdon 16, Montre 8, Holpijp 8, Fluit Harmonique 8, Quint bas 6, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur, Cornet, Bombarde 16, Trompet 8, Basson 8, Clairon 4 | |
Positief (II) C-g3 | |
Montre 8 discant, Bourdon 8, Gamba 8 discant, Prestant 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Flageolet 2 | |
Pedaal | |
aangehangen aan Manuaal I | |
1941 (Vermeulen): | |
Manuaal I | |
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Fluit Harmonique 8, Prestant 4, Fluit 4, Kwint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III, Cornet IV, Trompet 8, Klaroen 4 | |
Manuaal II | |
Montre 8, Salicionaal 8, Vox Cael. 8, Bourdon 8, Prestant 4, Gemshoorn 4, Kwint 2 2/3, Blokfluit 2, Terts 1 3/5, Echo trompet 8, Schalmei 4, Tremolo | |
Pedaal | |
Principaal 16. Subbas 16, Octaafbas 8, Gedektbas 8, Quintbas 5 1/3, Koraalbas 4, Bombarde 16, Trombone 8 | |
Klavierkoppel I-II, Suboct. koppel I-II 16, Suboct. koppel II-II 16, Superoct. koppel I-II 4, Pedaalkoppel-I, Pedaalkoppel-II | |
Aut. pedaalomschakelaar, Generaal registercrescendo, vrije registercombinatie, vaste combinaties P MF F FF T, Tongwerkafsteller | |
1973 (Fonteijn & Gaal): | |
Hoofdwerk (I) C-g3 | |
Bourdon 16, Prestant 8, Fluit harm. 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Kwint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III, Cornet V, Trompet 8, Klaroen 4 | |
Positief (II) C-g3 | |
Montre 8, Salicionaal 8, Vox celestis 8, Bourdon 8, Prestant 4, Gemshoorn 4, Kwint 2 2/3, Blokfluit 2, Terts 1 3/5, Echotrompet 8, Schalmei 4 | |
Pedaal C-f1 | |
Principaal 16, Subbas 16, Octaafbas 8, Gedektbas 8, Kwintbas 5 1/3, Koraalbas 4, Bombarde 16, Trombone 8 | |
6 Koppels | |
Vrije combinatie, enz. | |
1990 (Verschueren): | |
Hoofdwerk (I) C-f3 | |
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quint 6 bas, Octaaf 4, Quint 3, Superoctaaf 2, Mixtuur IV 1, Cornet VI 5 1/3 discant, Trompet 8, Clairon 4 | |
Bovenwerk (II) C-f3 | |
Prestant 8 discant, Gedakt 8 bas/discant, Viola di Gamba 8 discant, Prestant 4, Gemshoorn 4, Quintfluit 3, Woudfluit 2, Tintinnabulum (Carillon) III 4-1 3/5-1 discant, Fourniture III 2, Basson 8, Vox Humana 8, Tremulant | |
Pedaal C-f1 | |
Principaal 16, Subbas 16, Octaaf 8, Octaaf 4, Bombarde 16, Trompet 8 | |
Koppelingen: Hoofdwerk-Bovenwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Bovenwerk | |
Vrijstaande speeltafel. Mechanische tractuur | |
Temperatuur evenredig zwevend. Toonhoogte a1 = 440 Hz. Winddruk 84 mm. Wk. | |
Twee nieuwe magazijnbalgen met inspringende en uitspringende vouwen |
Bronvermelding van het hoofdorgel
Boeken | |
Biesbergen, van: het König-orgel in de St Stevenskerk te Nijmegen juli(1990)63 | |
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)45 291 | |
Harst, Hans van der: brochure Basiliek te Oudenbosch*** | |
Harst, Hans van der: de restauratie van het orgel in de Basiliek te Oudenbosch*** | |
Jespers, Frans: Sieur Jacobus Zeemans - d'Hüskes nummer 23 13(1992)66 | |
Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)105, uitgave prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in noord-brabant, 's-hertogenbosch | |
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)243-244 aanv III 118, het Noordbrabants Genootschap 1983 | |
Leeuwen, Wies van: De Verdwenen Kerken van Noord-Brabant. WBooks (2017)120-121 | |
Nijnatten, Ton van: kerken in het bisdom Breda 113** plattegrond* | |
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 27, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
250 jaar orgelmaker Vermeulen 99 | |
contactbrief voor kerkenverzamelaars 16(1986)14, 43(2000)28, 44(2000)19 | |
de Mixtuur 22(1977)472 483, 52(1986)52, 71(1992)594-599***** | |
drie basilieken - monumenten voor bezinning (2000)18-21 | |
gids voor een bezoek aan de basiliek van Oudenbosch (veel foto's) | |
het Orgel 4(1975)126, 2(1984)38 | |
kerkepadgids (1978)15, (1988)33-34*** | |
orgelgids voor de provincie Noord-Brabant 1993* | |
toekomst voor Religieus Erfgoed in Noord-Brabant 26* 27* 62* 65* |
Laatste update: 2018-09-11 08:50:00