Hervormde Oude- of Dorpskerk H Maagd Maria

In gebruik

(Kerk)gebouw

In 1218 is de parochie Twentlo opgericht.

Er werd begonnen aan de bouw van een bakstenen kerk gewijd aan de Heilige Maagd Maria. Afmeldingen schip ± 12 bij 10 meter.

In 1298 werd voor het eerst melding gemaakt van de parochie Twentlo.

Omstreeks 1400 werd tegen de westgevel van de kerk, over de volle breedte van het schip, een gotische toren gebouwd, welke in 1550 werd verhoogd met de derde en laatste geleding. De toren was versierd met blinde nissen, waarin natuurstenen maaswerk.

Zo'n 50 jaar later is het kleine koor vervangen door het huidige, hoge, gotische koor. Aan de noordzijde daarvan werd tegelijkertijd de sacristie gebouwd, waar de pastor zich op de dienst voorbereidde. De sacristie was een zelfstandig gebouwtje en is na de reformatie Bij de kerkruimte getrokken.

In 1522 werd de kerk door een ramp getroffen. Tijdens schermutselingen tussen Deventer en hertog Karel van Gelre wordt de kerk in brand gestoken.

Bij de herbouw van de kerk worden onder de kap gewelven gemetseld en in 1542 zijn deze beschilderd door Ewolt van Delft uit Deventer. Na de reformatie verdwijnen de schilderingen onder de witkalk. In 1984 zijn te weer tevoorschijn gekomen.

In 1550 heeft een verhoging van de toren plaatsgevonden en is de derde en laatste geleding aangebracht.

Als inventaris een zandstenen doopvont versierd met driepassen, de memoriesteen, een zandstenen reliëf uit ca. 1530 die eerst buiten tegen de oostmuur heeft gezeten. Verder nog twee koperen zeslichtskronen bij het orgel.

Aan het begin van de 16e eeuw is het huidige schip gebouwd.

Herstel van de kerk: het schip en het koor kregen een nieuwe houten kap. Daaronder de gewelven, kruisribben in het schip en een straalgewelf in het koor.

Na de Reformatie werd in 1592 Gerard van Keppel de eerste predikant.

Eikenhouten preekstoel gemaakt door Joost Kok in 1771 in rococostijl, psalm- en gezangborden en de grafzerken van bekende adellijke families.

De oudste klok uit 1601 is na de roof door de bezetter in 1943 niet teruggekomen. De tweede klok uit 1678 werd in 1945 teruggevonden.

In de 19e eeuw is weinig bewondering voor wat uit het verleden stamt. In de 20e eeuw komt de tijd van restauraties. In 1903 worden onder leiding van architect W.A.M. te Riele de buitenmuren ontpleisterd en deels gerenoveerd en de gotische ramen in hun oude vorm hersteld (De ramen waren in vroeger eeuwen uitgebroken, verkleind en van gewone vensterruiten voorzien).

Het avondmaalszilver uit 1837 is versierd met het wapen van de schenkster, freule van Reede.

In 1965 werd de sacristie gerestaureerd, een nieuwe verwarming aangelegd (de hetelucht verwarming bleek funest te zijn geweest voor het orgel en werd vervangen door vloerverwarming) en de oude banken vervangen.

Kerk gerestaureerd van 1981 tot 1984. Hierbij zijn onder andere de kalklagen verwijderd, de schilderingen aan gewelven en muren blootgelegd en bijgewerkt, en het orgel in- en uitwendig gerestaureerd. Ook kregen de ramen nieuwe beglazing (boheems glas).

Op 11 oktober 2009 gingen de Hervormde en de Gereformeerde kerk Het Kruispunt aan de Piet Heinstraat samen als Protestantse Gemeente (PKN-kerk) Twello-Teuge in deze monumentale Dorpskerk aan het Marktplein. Vlak daarbij staat gebouw Irene waar de overige activiteiten plaatsvinden.

Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan een van G. Schimmel, 1678, diam. 97,2 cm. en een moderne klok. Mechanisch torenuurwerk van B. Eijsbouts te Asten is buiten gebruik gesteld.