Hervormde kerk - Bonifaciuskerk
In gebruik
Foto: nl.wikipedia.org
Kerksteeg 6a
Medemblik
Gemeente Medemblik
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Van een kerk is voor het eerst sprake in een document van 1118, waarbij de bisschop van Utrecht de kerkegoederen schenkt aan de kanunniken van St Maarten. Oorspronkelijk was St Maarten de tweede kerkpatroon naast St Bonifacius.
In 1404 is met de bouw van een nieuwe kerk begonnen. Laatgotische hallenkerk met drie beuken met een vroeg 15e toren 63 meter hoog. De zuidbeuk ligt onder een dak met de middelste beuk.
Op de pilaren zijn grote rolwerk- en vruchtornament cartouches geschilderd als omlijsting van bijbelteksten. In een van de cartouches het jaartal 1602.
Van de achtkantige gemetselde torenspits moest in 1658 het bovenste gedeelte wegens bouwvalligheid worden gesloopt, toen werd de tegenwoordige barokke bekroning aangebracht: een omloop, een lantaarn en een kroon. Ook de balustrade om het vierkante gedeelte van de toren kwam toen tot stand.
De kerkhervorming van 1517 werd een rampjaar voor Medemblik. De beruchte Grote Pier uit het Friese dorp Kimswerd nam met zijn bende Geldersen de stad in en stak de stad en de kerk in brand, alleen de toren bleef gespaard.
Kort na de voltooïng van de herbouw in 1555 opnieuw een brand, kerk brandde opnieuw af en weer bleef de toren gespaard.
Na deze ramp is de kerk opnieuw herbouwd in de 16e eeuw: driebeukige hallenkerk. Onderste geledingen toren is 2 meter dik, de spits slechts anderhalve steen dik.
Na de reformatie in 1572 is de naam Bonifacius aan de kerk gebleven. St Maarten werd de hoofdpatroon van de rk kerk.
In 1639 is de kerkvloer verhoogd om een tweede graflaag aan te brengen.
De bekroning, de omloop en het koepeltje met opengewerkte appel zijn in 1661 aangebracht. Drie klokken in de toren uit 1636 en 1649.
Graf van Lord George Murray - overleden 1760 - in het koor.
Noordbeuk door een koorhek in 1572 afgesloten.
Jan Pieterssz. Sweelinck trouwde met Claesgen Dircxdochter Puyner in 1590 in deze kerk.
In het schip twee 16-armige en een 24-armige koperen lichtkroon, in 1660 geschonken. De drie-armige en vier-armige kronen in de noordbeuk en het koor zijn iets ouder.
Gebrandschilderd glas uit het eind van de 17e eeuw eveneens de koperen luchters in het middenschip, het eiken schotwerk, de banken, de koperen lezenaars en de fraaie trap naar de preekstoel.
Preekstoel uit ± 1560 met gesneden reliëfvoorstellingen op de kuip, trapje uit de 17e eeuw. Op de trapleuning een koperen zandloper (hoe lang de dominee preekte). De zandloperhouder, het doopbekken en de lezenaars uit de 17e eeuw.
Aan de oostzijde de herenbank en de overige banken, die eenvoudiger bewerkt zijn, alle dateren uit de 17e eeuw.
De doopbogen met het wapen van Medemblik in Lodewijk XV ornament zijn laat 18e eeuws.
Restauratie 1859; noord- en middenbeuk aan de oostzijde aanzienlijk ingekort.
In 1866 is wegens bouwvalligheid het grootste gedeelte van beide koren aan de oostzijde en een uitbouw aan de noordelijke zijmuur afgebroken.
Kerk gerestaureerd in 1902/04; zijmuur van de zuidgevel vernieuwd.
De gaslampen met de witte kapjes zijn uit het begin van de 20e eeuw.
De toren is in 1925/26 met rijkssubsidie gerestaureerd.
De acht gebrandschilderde ramen in het koor zijn verdwenen.
Door een extra subsidie van Monumenzorg kan de zwaar vervallen kerk in 1989 worden gerestaureerd.
De kerk heeft een multi-culturele bestemming naast de zondagse kerkdiensten van de hervormden en gereformeerden. De zuider- en de middenbeuk zijn volledig in gebruik voor kerkdiensten. In de noordbeuk is de mogelijkheid een toneel van 70 m2 aan te brengen met 225 zitplaatsen. Hier is dan ruimte voor culturele activiteiten.
Bij de vorming van de PKN-gemeente is besloten de Hervormde Bonifaciuskerk tot PKN-kerk te maken. De Gereformeerde kerk - Rehobothkerk aan de Meerlaan werd gesloten en verkocht (zie daar).
Deze kerk werd in september 1994 weer in gebruik genomen.
In 2000 is de toren gerestaureerd.
Aan de kerk is naast de zondagse kerkdiensten een multi-culturele bestemming gegeven.
In het voorjaar van 2007 is begonnen aan de koorzijde een glazen foyer bij te bouwen met nieuwe toiletten en een keuken. Het ontwerp is van het architectenbureau Zijlstra en Schipper te Wognum.
Kerk op 27 oktober 2007 officieel in gebruik genomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Bonifaciuskerk Medemblik 1671 -

Orgelhistorie

b: Pieter Janszoon de Swart vóór 1660
b: Pieter Backer, Medemblik 1670/71; orgel geplaatst aan noordzijde van het schip, met Bovenwerk uit de 16e eeuw, kas vervaardigd door Jacob Dirksz. Laechlant de Jonge en het snijwerk deels door Jan Meegh en na diens overlijden door Johannes Kinnema; M III ap: Hw-Borstw
orgelluiken Hoofdwerk uit 1671
r: 1766; vier blaasblagen vernieuwd en een nieuw register geplaatst
r: G.Th. Bätz, Utrecht 1785; Rugwerk geplaatst; M III: Hw-Rw-Bw
orgel in 1863 door een onweder gedeeltelijk vernield
r: J.H. Overdiek 1859; orgel van de noordmuur verplaatst naar de torenmuur
in 1861 beschadigingen aan het orgel door blikseminslag in de toren
r: Bätz, Utrecht 1785; nieuw Rugwerk, nieuwe orgelbalcon,
orgelluiken in 1785 verwijderd
r: Fa. van Dam, Leeuwarden 1863; schade hersteld, wijzigingen aan Manuaal en Borstwerk
r: Christoffel Bätz, Utrecht 1784/85; orgel vergroot en het oorspronkelijke rugwerk vervangen door een nieuw Rw, nieuw orgelbalkon, orgelluiken verwijderd en vervangen door gesneden vleugelstukken, orgel op vier kolommen op de grond
r: J.M. Gerstenhauer, Monnickendam 1809, reparatie
o/r: J.H. Overdiek, Medemblik 1859/60, Borstwerk en het grootste deel van het Hoofdwerk van 1671 overgeplaatst naar de westelijke muur onder de toren, van de oorspronkelijke kas bleef alleen de bekroning over
in de 18e eeuw werden de luiken aan het orgelfront weggehaald en werden de huidige ornamenten aangebracht
blikeminslag 1862
r: Fa. L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1862/63; herstelling tengevolge van schade bij blijkseminslag, windlade manuaal vernieuwd en dispositie gewijzigd; M III ap: Hw 9 (8)-Rw 9-Borstw 5
20e eeuw geleidelijk verval van het orgel, frontpijpen bestreken met aluminiumverf, kas en galerij overgeschilderd in imitatie-eiken
r: ca. 1950 constructie van een nieuwe ongedeelde manuaalkoppel, bediend door een trede
r: D.A. Flentrop, Zaandam 1964/66; schoonmaak en restauratie borstwerklade, temperatuur naar Andreas Werckmeister, oude gehalveerde manuaalkoppel hersteld; M III ap: Man 9-Rugpos 9-Borstw 5
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1967; enige werkzaamheden
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1994-2000; overwegend conserverend karakter, technische aanleg van van Dam gerespecteerd en de in 1863 aangelegde gelijkzwevende stemming aanvaard, borstwerk hersteld naar toestand van 1671; M III ap: Hw 9-Rw 8-Borstw 5
adviseur Cor Edskes
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1997; restauratie Rugwerk
op 11 oktober 1997 volgde de heringebruikname
In het weekend van 28-29 oktober 2000 is het orgel weer in gebruik genomen

Dispositie

1785:
niet getempereerde stemming
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Fluit 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Cornet III, Mixtuur III-IV, Trompet 8
Rugwerk
Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Sexquialter, Mixtuur, Trompet 8 discant, Dulciaan 8 bas
Bovenmanuaal
Holpijp 8, Roerfluit 4, Fluit 4, Sexquialter, Regaal 8
Pedaal
aangehangen
Ventiel, Afsluiting, Tremulant
 
1962 (Backer/ ??):
Hoofdwerk C-c3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur III-VI, Cornet III, Trompet 8
Rugpositief C-c3
Holpijp 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Sexquialter II discant, Mixtuur II-IV, Dulciaan 8 bas, Trompet 8 discant
Borstwerk F G A-g2 a2
Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Regaal 8
Pedaal
aangehangen aan Hoofdwerk
 
1966 (Backer/Flentrop):
Hoofdwerk (II) C-c3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-III 1 1/3, Cornet II-III (vanaf c'), Trompet 8
Rugpositief (I) C-c3
Holpijp 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-VI, Sesquialter II discant, Dulciaan 8 bas, Trompet 8 discant
Borstwerk F G A-g2 a2
Holpijp 8, Octaaf 4, Gedektfluit 4, Octaaf 2 discant, Regaal 8
Pedaal C-bº
aangehangen aan Hoofdwerk
Gehalveerde drukkoppel Hoofdwerk-Rugwerk
Afsluiter, Windlosser, Tremulant, 4 Spaanbalgen in de toren
Toonhoogte iets boven normaal
Scheiding bas/discant ligt tussen bº en c'
 
2000 (Backer/Flentrop):
Manuaal C-c3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-IV, Cornet II-III, Trompet 8
Rugpositief C-c3
Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-VI, Sexquialter II discant, Dulciaan 8 bas, Trompet 8 discant
Borstwerk F G A-g2 a2
Holpijp 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Sexquialter II discant, Regaal 8
Pedaal C-bº
aangehangen aan Manuaal
Koppel Manuaal-Rugpositief bas/discant
Afsluiter, ventiel
Toonhoogte a1 = 435 Hz.
Temperatuur: gelijkzwevend

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: Orgels in Nederland (1943)53 foto 21*; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943
Brouwer: Orgelluiken in Ned 68
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 18 19 83*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland I n 84
Kruijs, M.H. van 't:: disposities der verschillende orgels (1885)74, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Luteijn, A.C.M.: de orgelpijp uit (1976)69*; Bosch & Keuning te Baarn
Schroevers: foto G 34*, de Mixtuur Schagen
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop Orgelbouw 59
brochure-Oost Gebr. Bätz 12
contactbrief voor kerkenverzamelaars 22(1989)22, 32(1994)38, 34(1995)35, 39(1998)27, 44(2000)41, 45(2001)27, 47(2002)28, 58(2007)33, 59(2008)29
de Mixtuur 11(1973)200
de Orgelvriend 4(1977)17, 5(1987)13-14**, 4(1988)23
foto achterzijde*
het Orgel 7/8(1962)155* 157, 6(1967)156, 1(1968)5-7 16*, 11(1968)301*, 11(1968)312, 1(1976)4
kalender 2004 van de Orgelvriend**
kerkepadgids (1989)43-44***

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Bonifaciuskerk Medemblik -

Orgelhistorie

b: Flentrop, Zaandam 1994; koororgel

Dispositie

Geen informatie aanwezig
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 32(1994)38
Laatste update: 2018-10-25 16:09:13