Hervormde kerk - Sint Anthonis of Oosterkerk

In gebruik

(Kerk)gebouw

De Oosterkerk is de op één na oudste kerk in Hoorn.

Het is niet toevallig dat de laat-gotische Oosterkerk vlakbij het Havenkwartier staat. In 1453 stond hier al een houten kapel, toegewijd aan Sint Anthonis. In 1483 werd de kapel afgebroken om in steen herbouwd te worden.

Nieuwe kerk gebouwd tussen ± 1450 en 1616.

Het koor van de Oosterkerk-in-steen werd in 1519 opgetrokken. Spoedig daarna volgden het dwarspand en het tweebeukige schip.

De renaissance voorgevel in Hendrick de Keyserstijl dateert uit 1616. Het is een typische vissers- en schipperskerk, met fraaie gebrandschilderde ramen. Evenals de Noorderkerk aan de Kleine Noord bezit ook zij een overhangende klok.

De kerk heeft geen toren maar een dakruiter, deze is niet zo hoog maar geeft wel een karakteristiek aanzicht.

Vanaf 1955 liep het met het gebouw erg terug en werd het zelfs als pakhuis gebruikt.

Om de kerk als monument te behouden is in 1973 de Stichting Oosterkerk in het leven geroepen en is de restauratie begonnen.

In de zeventiger jaren is gestart met de restauratie.

De grenen orgelkas uit 1764 werd in 1982 opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke roodkleurige mahonietint, het lofwerk en de labia van de frontpijpen werden opnieuw verguld.

Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus der Nederlanden verrichte de officiële opening op 7 mei 1982. Sinds die tijd doet dit monumentale gebouw dienst als multifunctioneel, cultureel centrum en als Ned Gereformeerde kerk.

Naast de zondagsdiensten van de NGK-Hoorn wordt het gebouw ook gebruikt voor culturele evenementen, zoals muziekuitvoeringen en concerten.

Overdracht in mei 2007 van een raam ten geschenke gedaan door de Stichting Kerkmeijer de Regt waarop de twaalf gerestaureerde stadspoortjes van Hoorn zijn afgebeeld.

In 2016 wordt de kerk weer verrijkt met een nieuw glas-in-lood raam, gewijd aan de scheepvaart en scheepsbouw in Hoorn. Op het 27 panelen tellende raam worden o.a. een Oost-Indiëvaarder, een fluitschip, een Hoornse schouw en een aantal andere op de Zuiderzee actief zijnde vissersschepen afgebeeld. Een hommage aan de walvisvaart en tal van scheepsattributen zijn herkenbaar. Het is de bedoeling, dat in maart van 2016 de in glas-in-lood gevatte "Ode aan Hoorns maritiem verleden" wordt onthuld van ontwerper Peter Dorleijn en glazenier Marije Wolfswinkel. Het gehele raam wordt onthuld op 11 maart 2016.

De eerste fase van de restauratie van de Hoornse Oosterkerk moet worden uitgesteld tot 2018 vanwege hogere restauratiekosten. De restauratie is nodig omdat in de hele kerk de pleisterlaag op meer plekken loslaat, door het gebruik van verkeerde cementmortel tijdens de grote restauratie in de vorige eeuw. Die tast de bakstenen muur onder de mortellaag aan. Ook zijn in het restauratieplan een deel van de westgevel en de natuurstenen ornamenten in de voorgevel opgenomen.