Hervormde kerk Laurentius - Catharina - Raadzaal
Nieuwe bestemming
Foto: Flip Veldmans
Markt 1
Etten-Leur
Gemeente Etten-Leur
Noord-Brabant
Etten-Leur
Gemeente Etten-Leur
Noord-Brabant
(Kerk)gebouw
| Kerk gebouwd in ??. driebeukige laatgotische hallenkerk met toren. | |
| De Spanjaarden staken in 1584 de kerk in brand. | |
| De kerk werd in 1584, 1732 en 1821 in verschillende fasen verkleind, tot uiteindelijk alleen het middenkoor met een nieuwe toren overbleef. De tekening uit de 18e eeuw toont de schade van de brand van 1584. | |
| In 1648 werd de kerk door de Staten-Generaal van de toen zelfstandig geworden Republiek der Verenigde Nederlanden afgedwongen. | |
| In 1669 werden 150 cathechisatieboeken en 50 trouwformulieren besteld. | |
| De toren is in 1732 ingestort en werd weer opgebouwd. | |
| In 1952 besloten de hervormden van Etten en Leur samen te gaan. | |
| De kerk is sinds 1977 buiten gebruik als kerk en in dienst bij de Gemeente Etten-Leur als raadszaal. | |
| In januari 1981 is, na enige jaren van voorbereiding, begonnen met restauratiewerkzaamheden en de bouwkundige consolidatie van het gebouw. | |
| De kerk werd vanaf 13 november 1986 de Gemeentelijke Raadszaal.. | |
| Op vrijdag 19 december 2014 opende de voormalige Nederlands Hervormde kerk aan de Markt in Etten-Leur de deuren en heeft het interieur een Van Gogh-saus gekregen. De grote ramen van het monumentale gebouw werden voorzien van kunstzinnige afbeeldingen en grote panelen en schermen geven de bezoeker informatie over het werk en leven van de wereldberoemde schilder die in 1881 in Etten woonde. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Brouwer: orgelluiken in ned 66 70 | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)156 ?? | |
| Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels 4.26 | |
| Jespers, Frans: Sieur Jacobus Zeemans - d'Hüskes nummer 23 13(1992)22 27 28-31 (foto's 38 4* 5*)* | |
| Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)kaft* 60 61*, uitgave prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in noord-brabant, 's hertogenbosch | |
| Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 88-89 aanv I 175, het Noordbrabants Genootschap 1983 | |
| Leeuwen, Wies van: De Verdwenen Kerken van Noord-Brabant. WBooks (2017)53* 112-113 | |
| Nieuwkoop, Hans van: het Jacobus Zeemansorgel in de Etten-Leurse raadzaal | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 104 | |
| Zom: ontstaansgeschiedenis van de herv gemeente te Dongen (1993)38 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| brabants heem jg XXXIV nr 4 pag 84 | |
| brabants orgelrijkdom, uitgave brabantse orgelfederatie (2011)33* | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 6(1981)8, 8(1982)13, 11(1984)18, 14(1985)21 | |
| de Mixtuur 22(1977)472 483, 52(86)52 54 56 | |
| het Orgel 7/8(1969)196, 11(1973)323-324, 1(1984)8, 9(1990)402, 9(1994)337, 11(1994)410, 2(1996)26 | |
| kerkepadgids (1978)15 |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk Laurentius - Catharina - Raadzaal | Etten-Leur | - |
Orgelhistorie
| b: |
± 1550 - Bij de brand in 1584 ging het orgel verloren |
| b: | Caspar König ± 1686 voor ROOSENDAAL Hervormde kerk; het orgel was eigendom van Jacobus Zeemans |
| o/r: | Jacobus Zeemans, Breda 1699; kas aangepast, voorzien van een loos rugwerkfront en vleugeldeuren en orgelluiken. De kas werd bruin geschilderd; M I ap: bas 8-discant 10 |
| r: | Jacobus Zeemans, Breda 1710; herstellingen; M I: bas 8-discant 10 |
| r: |
Jacobus Zeemans, Breda 1726 - De restauratieplannen uit 1762 en 1764 gingen niet door |
| b: |
Johannes Baars, Vreeswijk 1774; nieuw binnenwerk in oude kas, enig pijpwerk van Zeemans, nieuwe windlade; M I: Man 10 - Het orgel werd gekeurd in juni 1774 door Stokkelmans, organist Grote kerk te Breda - In 1791 was het echter al weer slecht: Van Hirtum spreekt van een bouwvallig orgel. - Door de Franse soldaten wordt het orgel in 1793 definitief ontluisterd. Tot 1814 bleven de restanten ongemoeid |
| r: | Jan Christoffel Schmidt, Gouda 1814/15; binnenwerk opnieuw gemaakt; M I: Man 8 |
| r: | Cornelis van Oeckelen jr, Leur 1822 |
| r: |
Johan Pieter Welter, Geertruidenberg 1830 disp. Broekhuysen ± 1860: M I: Man 6 |
| r: | Camille Loret, Mechelen 1886 |
| b: | Fa. A. Standaart, Schiedam ± 1930; in oude kas met oud pijpwerk; Pn I: Man 7 |
| r: |
Fa. van Leeuwen, Leiderdorp 1933; pneumatische lade met veel oud pijpwerk; Pn I: Man 6 - Op 17 juni 1933 werd het vernieuwde orgel in gebruik genomen |
| r: |
Fa. van Leeuwen, Leiderdorp ± 1950; veranderingen en moderniseringen - restauratieplan opgesteld door Klaas Bolt in 1977 waarbij werd teruggegrepen op de situatie van 1774. Van de registers van Zeemans resteert nog de Cornet en delen van de Fluit, bij elkaar zo'n honderd pijpen |
| b: |
Orgelmaker Henk van Eeken, Leusden 1990/94 in oude kas uit 1699 van Jacobus Zeemans, hoewel inmiddels duidelijk was geworden dat 1814 een logischer uitgangspunt zou zijn, nieuwe windlade, vier registers van Jan Christoffel Schmidt en ± 100 pijpen van Jacobus Zeemans. De fraaie kas uit 1699 werd ontdaan van zijn witte verflaag en voorzien van nieuw bladgoud. Helaas is de akoestiek van de ruimte door de inrichtings als raadzaal wel achteruitgegaan; M I: bas 8-discant 10 Adviseur Hans van Nieuwkoop Het orgel is op donderdag 15 september 1994 officieel weer in gebruik genomen met een bespeling door Hans van Nieuwkoop |
Dispositie
| 1699 (König/Zeemans): | |
| Manuaal C-f3 | |
| Prestant 8 discant, Holpijp 8 bas/discant, Praestant 4 bas/discant, Fluyt 4 bas, Quintprestant 3 discant, Tertiaan major, Octaef 2 bas/discant, Quint 1 1/2 bas, Quint 1 1/2 bas/discant, Superoctaaf 1 bas, Tertiaan major discant, Superquint of Octaef 1 1/2 discant, Scherp bas/discant, Mixtuyr III bas/discant | |
| Pedaal C-H | |
| aangehangen | |
| 2 Blaasbalgen | |
| 1710 (König/Zeemans): | |
| Manuaal | |
| Bas of slinckerhant | |
| Holpijp 8, Praestant 4, Fluyt 4, Octaef 2, Quint 1 1/2, Superoctaaf 1, Scherp, Mixtuyr III | |
| Discant of regterhant | |
| Praestant 8, Holpijp 8, Octaff 4, Quintprest 3, Sup. Octaef 2, Nasaat 1 1/2, Tertiaen II, Cornet, Mixtuur, Sexquialter, | |
| 1774 (Baars): | |
| Manuaal C-f3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8 discant, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit does 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet III, Mixtuur III, Vox Humana 8 | |
| 1814 (Baars/Schmidt): | |
| Manuaal | |
| Boerdon 8, Prestant 4, Fluit 4, Nazard 3, Octaaf 2, Flageolet 1, Cornet IV discant, Vox humana 8 | |
| 1830 (volgens Broekhuysen): | |
| Manuaal C-f3 | |
| Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Cornet IV, Voxhumana 8, Tremulant | |
| Twee blaasbalgen, Ventil | |
| 1970 (Standaart): | |
| Manuaal C-f3 | |
| Bourdon 8, Viola di Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur III bas, Cornet IV discant | |
| Geen pedaal maar een stoof | |
| Tractuur: pneumatisch | |
| 1994 (Van Eeken): | |
| Manuaal C-c3 | |
| Bourdon 16, Praestant 8 discant, Holpyp 8 bas/discant, Praestant 4, Fluyt 4 bas/discant, Nasard 3 bas/discant, Octaef 2, Cornet IV discant vanaf cis1, Mixtuur III, Vox Humana 8 bas/discant, Tremulant | |
| Pedaal C-c1 | |
| Aangehangen |
Foto: Piet Bron
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-10-12 09:34:30