RK klooster Zrs Franciscanessen van Etten (PR) - Pensionaat 't Withof - Instituut St Joseph

Nieuwe bestemming

(Kerk)gebouw

Franciscanessen van Etten. Alternatieve namen: Penitenten-Recollectinen van Etten-Leur; Zusters van Etten; Zusters van 't Withof; Zusters van het Instituut Sint Joseph; Zusters Penitenten-Recollectinen van de Reguliere Derde Orde van de H. Franciscus van Assisi. Afkorting: PR. Stichtingsjaar: 1820. Stichter, stichteres: Mère Marie Joseph Raaymakers. Land of plaats stichting: Etten-Leur. Vestiging Nederland: Etten-Leur.

Doelstelling: Het (sociale) doel is voornamelijk: 'Den evenmens nuttig te zijn m.n. door opvoeding, onderwijs en andere liefdewerken, m.n. ziekenverpleging' (Constituties 1925).

Andere activiteiten: missie (vanaf 1924); intramurale bejaardenzorg (vanaf 1960); zorg voor geestelijke gehandicapten; open bejaardenwerk; gezinszorg; pastorale en sociale zorg.

Geschiedenis: De congregatie is gesticht op 19 maart 1820 door mère Marie Joseph die met zes medezusters vanuit Dongen zich in Etten vestigden, in een vervallen kasteelboerderij: Huize Adama. In de lijn van de traditie en vanwege de nodige inkomsten werd er vanaf de eerste dag begonnen met het opnemen van kostjuffrouwen. Omdat er in Etten geen onderwijs voor meisjes was, werd er in 1828 een dorpsschool (armenschool) opgericht voor meisjes. In 1835 werd de nieuwe vestiging in Roosendaal, tegen de wens van mère Marie Joseph in, definitief afgescheiden van Etten en ontstond er een nieuwe congregatie. Vanaf 1836 (Bergen op Zoom) vestigde de congregatie zich op vele plaatsen, m.n. in West-Brabant, Zeeland, maar ook in Noord- en Zuid-Holland en andere delen van het land. Tot de jaren vijftig van de twintigste eeuw gebeurde dit vooral op verzoek van pastoors in verband met het geven van onderwijs aan meisjes en de wijkverpleging. Daarnaast vestigde de congregatie zich op meerdere plaatsen i.v.m. bejaarden- en zwakzinnigenzorg en andere pastorale of sociale activiteiten. Vanaf 1920 ging de aandacht ook uit naar ziekenverpleging, dit ook in verband met de vestiging van de congregatie in Indonesië. Al in 1834 werd met de missie begonnen, toen vijf zusters samen met leden van de congregatie van Roosendaal in Curaçao vestigden. In 1908 werd dit missiegebied helemaal overgenomen door de zusters van Roosendaal. In 1924 vestigde de congregatie zich in Indonesië en in 1994 werd deze regio een zelfstandige congregatie: Kongregasi Fransiskanes Sambas (KFS). In 1959 werden ook in Congo enkele missiestaties opgericht. In 1997 trokken de laatste zusters zich uit Bobadi terug en kwamen de bezittingen in handen van een eigenlandse congregatie.

Missielanden: Indonesië (1924-1994); Congo-Kinshasa (1959-1997); Santa Clara v.a. 1994; San Francisco v.a. 2002.

Patroonheiligen: Franciscus van Assisi.

Vestiging in het pand aan de Bisschopsmolenstraat 162a te Etten leur: 1820. Patroonheilige: St. Joseph. Activiteiten: Moederhuis (1934-); generalaat; onderwijs (internaat met alle schooltypen).

Geschiedenis: De eerste zes zusters vestigden zich in mei 1820 in Huize Adama in het gehucht Moleneind, één van de drie kastelen van Etten-Leur. In eerste instantie was het de bedoeling dat het huis en pensionaat te Etten onderhorig zou blijven aan het moederhuis te Dongen, maar al snel verkreeg het Ettense klooster zelfstandigheid. Als bron van inkomsten werden er vanaf de eerste dag kostjuffrouwen opgenomen in pensionaat 't Withof. Hieruit groeide het internaat. Door toename van zusters en pensionaires was al gauw uitbreiding van het gebouw nodig (de eerste professie te Etten vond al in 1821 plaats). Regelmatig werden de gebouwen uitgebreid of, na 1940, gerenoveerd. Alle schooltypen waren op den duur binnen het complex aanwezig: lagere school, mulo, kleuteropleiding, kweekschool, huishoudschool en M.M.S. Rond 1960 volgt een keerpunt: leerlingen van de huishoudschool krijgen een eigen internaat, het aantal interne leerlingen neemt af, de diverse onderwijstakken gaan op in een groter geheel en het aantal zusters neemt af. Door deze ontwikkelingen kwamen delen van het gebouw leeg te staan. Rond 1980 werd het gebouw grondig gerenoveerd, de internaatsgebouwen werden gesloopt en er werden privé-vertrekken voor de zusters aangebouwd. In 2005 werd het huis verkocht aan de Woonstichting Etten-Leur. Anno 2008 is het gebouw nog gedeeltelijk in gebruik door de congregatie, maar het zal op en duur door de zusters worden verlaten

Het gesticht werd geleid door de Zusters "Penitenten Recollectinen der Onbevlekte Ontvangenis van de derde orde van St. Franciscus", kortweg de Franciscanessen van Etten. De officiële naam van het gesticht was vanaf 1855: "Zedelijk Lichaam Opvoedingsgesticht 't Withof".

Vanaf 1820 in Huize Adema, dat dateert uit 1580 en oorspronkelijke gebouwd werd als woonhuis van de schout van Etten en Sprundel, Jonkheer Hendrick van den Broeck.

Het gebouw werd vele malen uitgebreid en voorzien van een tweetal kapellen.

In en vanuit het opvoedingsgesticht ontstonden in de 19e en 20e eeuw verschillende vormen van onderwijs en opvoeding, waaronder een bewaar- en dorpsschool voor de Ettense bevolking. In 1826/27 kwam er ook een zogenaamde "buitenschool" waar ook aan niet-vermogende meisjes les werd gegeven.

De eerste Congregatiekapel van het complex werd in 1850 gebouwd achter Huize Adama. Nadat de Grote Kapel er in 1908 tegen aan werd gebouwd, naar ontwerp van architect P.J. van Genk, werd de oude congregatiekapel in twee verdiepingen verdeeld. Vanaf toen werd alleen het bovenste gedeelte nog gebruikt als kapel. De Congregatiekapel wordt ook wel de kleine kapel genoemd.

De huidige indrukwekkende glas-in-loodramen werden pas geplaatst tussen 1944 en 1954. De meeste ramen zijn gemaakt door Charles Eyck.

De naam van het gesticht werd in 1922 gewijzigd in Instituut St. Joseph. In 1937 werd voor de zusters van de congregatie wordt het zieken- en verzorgingshuis "Mariahof" gebouwd, dat nu "San Francisco II" is genaamd. Het complex was in 1950 uitgegroeid tot een compleet dorp waarin meer dan tweehonderd zusters en driehonderd kostschoolmeisjes woonden. Er was toen, naast een vooropleiding, een M(iddelbare)M(eisjes)S(chool), een opleiding tot kleuterleidster en een kweekschool voor onderwijzeressen. Na 1980 wordt het grootste deel van de kostschool gesloopt. Na het afstoten van de kostschoolactiviteiten wordt het "Instituut St. Joseph" omgedoopt tot "klooster 't Withof".

Het complex is gesloten in 2005. Het voormalige klooster inclusief de grote kapel kwam in bezit van de Woonstichting Etten-Leur (WEL), die het complex en terrein ontwikkelt in "een goede balans tussen wonen, werken, zorg, educatie, cultuur en recreatie". De zusters bezitten nog een deel van het complex, waar zij nog steeds wonen.

Historie adressering: Moleneind 95/96c; Bisschopsmolenstraat 162.