Hervormd-Gereformeerde kerk - De Knoptoren
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Kerkdijk 8
Sint-Oedenrode

Gemeente Meierijstad
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

Omstreeks 1000 werd hier een stenen kerkje gebouwd, tgoegewijd aan Sint Maarten. Het eerste bericht over het kerkje dateert uit 1248, toen de Brabantse hertog Hendrik III aan de deken het recht gaf de pastoor te benoemen.
Rond 1400 werd een driebeukige gotische kerk gebouwd in de vorm van een basiliek: een middenschip met twee lagere zijbeuken. De huidige kerkhofmuur vormt het restant van deze kerk. De ruim 53 m. hoge toren, is ± 1440 gebouwd.
De hof rond de kerk diende tot 1854 als begraafplaats voor alle Roolenaren. Tot 5 juni 1648 was de kerk in gebruik bij de katholieken; nadien bij de hervormden.
Staatse troepen staken de kerk in 1583 in brand. Het herstel door Cornelis Rossems begon in 1608. Toen kreeg de toren een nieuwe spits, bekroond door een koperen knop met vier vensters.
Tijdens een zware storm op 9 november 1800 viel deze knop op het dak. Op de afgeknotte torenspits is in 1801 een open lataarn gezet. In de volksmond heet de toren nog steeds 'Knoptoren'. De gotische kerk is rond 1807 grotendeels gesloopt.
De huidige kerk is in 1808/09 gebouwd tussen de achterste acht pilaren van de oude kerk. Op 26 november 1809 werd de kerk in gebruik genomen. Alleen de gemeentetoren en de pilaren zijn ouder dan 1808.
In 1912 is de toren in de kerk gevallen.
De drie luidklokken zijn rond Kerstmis 1942 door de Duitse bezetter uit de toren gehaald. De grootste ervan, in 1696 gegoten door Alexis Jullien, is in 1945 teruggeplaatst. Het stenen torengewelf is in 1969 aangebracht toen is ook de ingang door de toren aangebracht, Daarboven is een vermoedelijk 15e eeuwse wapensteen van Sint-Oedenrode te zien: een donjon met twee zijtorens op een rood veld.
Restant van de toren en muurwerk is bewaard gebleven.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)186
Hess 39
Jespers, Frans & Sleuwen, Ad van: de orgelmakers Van Hirtum (1976)22 52
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)216-217, het Noordbrabants Genootschap 1983
Leeuwen, Wies van: De Verdwenen Kerken van Noord-Brabant. WBooks (2017)122-123
Tijdschriften en andere uitgaves
brabants heem jg XXIV nr 4 pag 76
de Mixtuur 22(1977)471 473
het Orgel 1(1982)5

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormd-Gereformeerde kerk - De Knoptoren Sint-Oedenrode -

Orgelhistorie

b: vóór 1648
b: Nicolaas van Hirtum, Hilvarenbeek 1809; M I: Man 8
- harmonium van 1875 tot voor 1972
- in 1970 was er alleen een schijnfront op het fraaie oxaal
b: Leijser, Maastricht ± 1875 vóór
o: LELYSTAD huisorgel partikulier
o/r: Fa. Hendriksen & Reitsma, Nunspeet 1975/77, in de balustrade, drie romaanse velden in het front; M I ap: Man 6
het orgel is in 1977 in gebruik genomen

Dispositie

1809 (volgens handschift Lohman ± 1860):
Manuaal
Holpijp 8, Fluit travers 8 discant, Prestant 4, Octaaf 2, Waldfluit 2 discant, Flagolet 1, Quint 1 1/2 bas, Sexquialter II discant
 
1977 (Leijser/Hendriksen & Reitsma):
Manuaal C-f3
Prestant 8 (C-B gedekt), Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octafa 2, Mixtuur III
Pedaal C-d1
aangehangen
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-08-01 18:56:03