Hervormde kerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Op de Wierde 1
Farmsum
Gemeente Delfzijl
Groningen
Farmsum
Gemeente Delfzijl
Groningen
(Kerk)gebouw
| Kerk gebouwd in de 13e eeuw: Op de Wierde 1, romano-gotische kerk. | |
| Uniek voor een protestantse kerk zijn drie beelden in een nis in de westmuur, voorstellende de kerkhervormers Luther, Zwingli en Calvijn "onze 3 jongens". | |
| De kerk is in 1868 afgebroken. | |
| Nieuwe kerk gebouwd in 1869. De toren is gebouwd in 1855/57 en heeft 3 klokken (f1/1527, d2/1555 en dis2/14e eeuw). | |
| Het interieur bevat een 17e eeuwse doopvont (oorspronkelijk een in de pastoriegracht gevonden zandstenen tuinvaas) en een preekstoel uit 1869. | |
| In de jaren 1982-1983 is de toren gerestaureerd. | |
| Eind december 1984 is men met een grote restauratie van de kerk begonnen. | |
| Het interieur is teruggebracht in de oude kleuren. | |
| Op 12 december 1985 is de kerk weer in gebruik genomen. | |
| PKN-kerk. | |
| Najaar 1993 is een nieuwe restauratie van de toren begonnen. De 7 meter hoge spits met de beide transen werden tijdelijk verwijderd. Hout en lood werden vernieuwd. | |
| Op 19 september 1994 is de kerk tijdens een feestelijke bijeenkomst - na 12 jaar restauratiewerkzaamheden - weer in gebruik genomen. | |
| Restauratie 2012/13. Veel hout bleek te zijn aangestast door bruinrot. Tijdens de restauratie van het interieur van de kerk van Farmsum kwamen de graven van het geslacht Ripperda en Onsta onder de vloer tevoorschijn. Het graf van Haijo Ripperda II uit 1502, zijn vader Unia Ripperda uit 1474 en Fouke Onsta uit 1477. In de geschiedenis van Nederland hebben diverse personen uit het geslacht Ripperda een belangrijke rol gespeeld. Ze waren in de middeleeuwen zeer invloedrijk. De oudste zerk is die van Unico Ripperda, die in 1474 overleed. | |
| Het is de bedoeling over de stenen heen glasplaten te maken zodat de stenen zichtbaar en leesbaar blijven. | |
| Bij de omvangrijke kerkrestauratie rond 2010/13 werden onder de kerkvloer vonden gedaan van én zeer schadelijke schimmel en fraaie 16e en 17e eeuwse grafzerken uit de voormalige middeleeuwse kerk, o.a. van de fam. Ripperda. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk | Farmsum | 1982 - |
Orgelhistorie
| b: | Roelf Meijer, Veendam 1878 voor WEIWERD Hervormde kerk; positief met een windlade en pijpwerk uit een kabinet-orgel; M I: Man 6 |
| o: |
1982 Het orgel is op 14 november 1982 in gebruik genomen met een bespeling door Piet Wiersma |
| r: | |
| r: | na 2014 |
Dispositie
| Geen informatie aanwezig |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| de Mixtuur 63(1989)157 |
Hoofdorgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk | Farmsum | 1829 - |
Orgelhistorie
| b: | 16e eeuw |
| r: |
Joachim Këyser, Jever 1696 - onderhoud Johannes Radeker te Groningen 1701-1723 - onderhoud Nicolaas Willenbroek 1729 - onderhoud Albertus Anthony Hinsz te Groningen 1740 tot 1784 - onderhoud Frans Caspar Schnitger II jr te Groningen - onderhoud Henrich Hermann Freytag - onderhoud Johan Wilhelm Timpe te Groningen |
| b: |
Nicolaus Anthonie Gerharhus Lohman & Zn., Groningen 1828/29; M II ap: Man 11-Rugpos 7 - het contract tot bouw werd in 1823 getekend |
| r: | N.A. Lohman & Zn., Groningen 1849 |
| o/r: | nieuwe kerk P. van Oeckelen & Zn., Haren 1869; vrij pedaal met 8 stemmen |
| r: | 1953 |
| r: |
Fa. Mense Ruiter, Groningen 1975/76; restauratie eerste fase; M II vp: Hw 12-Rw 8-Ped 8 (met Cornet uit NIEUW SCHEEMDA Ned Hervormde kerk: Lohman 1810) en Flageolet 1 uit GRONINGEN Martinikerk: Lohman 1816). Adviseur Klaas Bolt. Inwijding orgel op 3 juni 1976 |
| r: |
Mense Ruiter, Zuidwolde 2010/14 met behulp van de achterstandsregeling Brim-PIP. De restauratie heeft 2 jaar stil gestaan vanwege de uitgelopen kerkrestauratie, de manuaalwindladen hadden opnieuw inwendige scheuren zodat deze aanvullend moeten worden gerestaureerd Adviseurs Stef Tuinstra en de rijksconsulenten Rudi van Straten en Wim Diepenhorst |
| r: | Mense Ruiter, Zuidwolde 2015/16; volledige restauratie |
Dispositie
| 1845 (volgens S. Meyer): | |
| Manuaal C-g3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-IV, Trompet 8, Vox humana 8 | |
| Rugpositief C-g3 | |
| Gedakt 16 discant, Holpijp 8, Fluit trav. 8 discant, Prestant 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| aangehangen | |
| 1 Koppeling | |
| 2 Afsluitingen, 3 grote blaasbalgen | |
| 1885 (volgens Van ’t Kruijs): | |
| Hoofdmanuaal | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-IV, Trompet 8, Vox-Humana 8 | |
| Rugwerk | |
| Gedakt 16 discant, Holpijp 8, Fluit trav. 8 discant, Prestant 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| aangehangen | |
| Koppeling | |
| 2 Afsluitingen | |
| ± 1960 (volgens Bouman): | |
| Hoofdwerk (I) | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Nachthoorn 2, Mixtuur III-IV 1, Trompet 8, Vox humana 8 (doorslaand) | |
| Rugwerk (II) | |
| Bourdon 16 discant, Fluit travers 8 discant, Holpijp 8, Praestant 4, Gedekte fluit 4, Woudfluit 2, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| Praestant 16, Subbas 16, Violon 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Mixtuur III 2, Bazuin 16 (C-B doorslaand), Trombone 8 | |
| 1976 (Lohman/Ruiter): | |
| Manuaal C-g3 | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Bourdon 8, Viola di Gamga 8, Quintadena 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet III discant, Mixtuur III-IV, Trompet 8 bas/discant, Vox Humana 8, Tremulant | |
| Rugpositief C-g3 | |
| Fluit discant 16, Holpijp 8 bas/discant, Fluit travers 8 discant, Praestant 4, Fluit (gedekt) 4, Woudfluit 2, Flageolet 1, Dulciaan 8 | |
| Pedaal C-d1 (Van Oeckelen): | |
| Praestant 16 (C-E gedekt (hout) F-d' in front, Lohman), Subbas 16, Violon 8, Gedekt 8, Quint 6, Octaaf 4, Bazuin 16 (C-Gis doorslaande tongen), Trombone 8 | |
| Manuaalkoppel in bas en discant | |
| Pedaalkoppel | |
| Tremulant, Afsluiters, Windlosser | |
| Orkesttoon: ca. 1/2 toon boven normaal |
Foto: Hans Vreeman
Bronvermelding van het hoofdorgel
| Boeken | |
| Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 99, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964 | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)133 290 | |
| Holthuis: van Oeckelen 10 | |
| Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)158, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972 | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 8-9**** | |
| Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 44, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 20 27 28 36 47 139*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)144, Fryske Akademy Leeuwarden 2003 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| brochure orgelhistorie in Groningen; Stichting Groningen Orgelland | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 13(1985)18, 15(1986)15 23, 31(1994)17, 33(1995)16, 68(2012)16, 70(2013)16 | |
| de Mixtuur 7(1972)119, 13(1974)242 245 247* 250 252, 17(1975)354, 34(1981)129, 63(1989)157 | |
| de Orgelvriend 12(1978)5* | |
| foto en dispositie* | |
| groninger orgelagenda (2011)11, (2012)24 | |
| het Orgel 11(1965)414, 10(1966)267* 274-475, 10(1975)309, 7/8(1976)267, 10(1976)325, 4(1977)114 |
Laatste update: 2018-10-30 14:30:29