Hervormde kerk
In gebruik
(Kerk)gebouw
Reeds in 1511 stond hier een kapel die in 1512 tijdens het beleg van Steenwijk werd verbrand. | |
De kapel werd in 1581 afgebroken en het bouwmateriaal werd gebruikt voor de versterking van de fortresse. | |
Omstreeks 1604 had herbouw plaats, waarbij gebruik werd gemaakt van de resten van de muren van de afgebrande kapel. | |
In 1649 werd het gebouw vergroot met een tweede beuk aan de noordkant en in 1743 nogmaals vergroot door het verlengen van beide beuken in oostwaartse richting. Na ingrijpende verbouwingen in 1743 en 1860 kreeg het kerkgebouw zijn huidige vorm. In 1865 werd de kerk verbouwd waarbij de pilaren tussen de beuken werden weggebroken en de twee tonvormige gewelven werden vervangen door één groot gestucadoord gewelf met stucwerk versieringen. | |
Een al in 1641 op het dak aanwezig torentje maakte in 1834 plaats voor de toren aan de zuidgevel. | |
Rijk versierde preekstoel gemaakt in 1683 vermoedelijk door houtsnijder Hermannus van Arnhem. | |
Een in "trompe l'oeil" op hout geschilderde draperie boven het orgel. | |
De oude toren met grote dakruiter werd in 1930 wegens bouwvalligheid gesloopt en in 1932 vervangen door de huidige toren aan de zuidwestkant van het kerkgebouw. | |
De eerste steen werd op 11 augustus 1932 gelegd. | |
Kerk in 2007 gerestaureerd. | |
Deze PKN-kerk is op zaterdag 15 december 2007 weer officieel in gebruik genomen. | |
In de toren hangen een tweetal luidklokken. De kleine klok is gegoten door Henrick Wegewart in 1606 en draagt het opschrift: HENRICK WEGEWART HEFT MY GEGOOTEN INDER STADT CAMPEN ANNO 1606 | |
De grote klok is oorspronkelijk gegoten door Adriaen Steijlaert in 1566 als één van de 13 speelklokken die hij samen met zijn oudoom Jacob Waghevens maakte voor de toren van de Oude Kerk in Amsterdam. In 1617 werden de speelklokken overgebracht naar de toren van de Zuiderkerk in Amsterdam waar ze al weer spoedig werden vervangen door nieuwe. Waarschijnlijk is de klok toen in Zwartsluis terecht gekomen. Het opschrift luidt: | |
PEETER BEN IC GHEGOTEN VAN ADRIAEN STEIILAERT TOT MECHELEN LOEFT GODT VVIT RECHTER MINNEN INT IAER MDLXVI | |
De klok is voorzien van de volgende versierselen: het koggeschip, Sint Pieter, het wapen van Amsterdam en Maria met het kind Jezus. | |
In 1943 werden beide klokken geroofd door de Duitse bezetters. De kleine klok keerde onbeschadigd terug maar de grote was dusdanig beschadigd dat hij in 1946 opnieuw is gegoten door Jacobus van Bergen te Midwolda. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
Boeken | |
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)132 | |
Hess 56 | |
Knock, Nicolaes Arnoldi: aantekeningen bij disposities kerkorgelen van J. Hess, vervolgd en bijgevoegd door George Hendrikus Broekhuyzen Sr. en Jan Zwart, Kampen (1973)50 | |
Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)55, | |
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 37, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
contactbrief voor kerkenverzamelaars 59(2008)23 | |
de Mixtuur 13(1974)245 252, 39(1982)341 | |
de Orgelvriend 11(1974)22* | |
het Orgel 11(1974)366, 12(1977)389-394 (7 foto's)* |
Orgel locaties
Naam gebouw | Plaats | Periode |
---|---|---|
Hervormde kerk | Zwartsluis | - |
Orgelhistorie
b: |
Rudolf Knol, Hasselt (Norden) 1793/96; met oud materiaal, het orgel was oorspronkelijk een kabinetorgel, het schijn-rugpositief is gebleven, de achterwand van kruislings op elkaar bevestigde latten is aan de binnenzijde bekleed met getaand zeildoek, als dak fungeert een fraai schelpvormige luifel als klankbord; M I ap: Man 13 keuringsdatum 13 december 1796, keuring door Berghuis, organist te Kampen het orgel is op zaterdag 18 februari 1797 in gebruik genomen - onderhoud J.C. Scheuer te Zwolle - onderhoud J.H. Proper te Kampen |
r: | N.A. Lohman & Zn., Zutphen 1822; reparatie; M I ap: Man 13 |
r: | J.H. Proper, Kampen 1897; het front werd vergroot en de dispositie gewijzigd: uitbreiding met een Bourdon 16, de Cimbel werd daartoe verwijderd, de pijpen kregen een plaats achter twee toegevoegde platte torens aan beide zijden van het orgel, deze torens werden voorzien van imitatiepijpen van hout |
r: | Fa. Valckx & van Kouteren, Rotterdam 1936; Trompet 8 verwijderd en vervangen door een Hobo 8, Prestant 8 gecompleteerd met 7 zinken pijpen, Bourdon 16 op pneumatische wijze getransmitteerd tot Subbas 16 op het pedaal, oorspronkelijke toonhoogte (een halve toon hoger) verlaagd, veel expressions en kernsteken, de die oorspronkelijke balgen werden vervangen door een magazijnbalg met Meidingerventilator |
r: |
Fa. Leeflang/Keijzer, Apeldoorn 1974; orgel zoveel mogelijk in oorspronkelijke toestand teruggebracht, de toegevoegde zijtorens verdwenen, originele beschildering gerekonstrueerd, 2 nieuwe spaanbalgen in een stoel, het pijpwerk werd teruggeschoven zodat de oorspronkelijke toonhoogte kon worden gerekonstrueerd, er werd een pedaalregister toegevoegd; M I vp: Man 12-Ped 1 - de opdracht is ontvangen in 1973 adviseur dr M.A. Vente te Utrecht in overleg met de Rijksorgeladviseur heringebruikname orgel op 7 november 1974 met een bespeling door Gert Oost |
r: |
Fa. Mense Ruiter Orgelbouw, Zuidwolde 2007; M II vp: Man 12-Ped 1 het orgel is een gemeentelijk monument |
Dispositie
1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock, dispositie vorig orgel): | |
Manuaal | |
Bourdon 16 bas, Praestant 8, Holpyp 8, Quintadeen 8, Praestant 4 bas, Fluit 4, Gemshoorn 4 discant, Quint 3, Octaaf 2, Nagthoorn 1, Sexquialter, Mixtuur, Voxhumana 8, Tremulant | |
Pedaal | |
aangehangen | |
3 Blaasbalgen | |
1797 (volgens dispositieverzameling Broekhuizen, dispositie vorig orgel)): | |
Manuaal | |
Bourdon 16 discant, Prestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Praestant 4 bas, Fluit 4, Gemshoorn 4 discant, Quint 3, Octaaf 2, Nagthoorn 1, Sexquialter II, Mixtuur, Voxhumana 8, Tremulant | |
Pedaal | |
aangehangen | |
3 Blaasbalgen, Afsluiting, Ventil | |
voorzien van een lambrizering op 't oxaal, alsof een Rugpositief voorzien was | |
1796 (Knol): | |
Manuaal C-f3 | |
Bourdon 16 discant, Prestant 8 bas/discant (C-Fis in Holpijp), Holpijp 8 bas/discant, Fiool de Gamba 8 discant, Prestant 4, Fluit 4 bas/discant, Octaaf 2 bas/discant, Cimbel III bas/discant, Mixtuur IV-V bas/discant, Ruispijp II bas, Sexquialter II-III bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Tramblant | |
Pedaal C-d1 | |
aangehangen | |
Pedaalkoppel | |
Windlossing, Ventiel | |
Registerdeling tussen besº en bº | |
1974 (Knol/Leeflang): | |
Manuaal C-f3 | |
Bourdon 16 discant, Prestant 8 bas/discant, Holpijp 8 bas/discant, Fiool de Gamba 8 discant, Prestant 4, Fluit 4 bas/discant, Octaaf 2 bas/discant, Sexquialter II-III bas/discant, Mixtuur IV-V bas/discant, Ruischpijp II bas, Cimbel III-IV bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Trambland | |
Pedaal C-d1 | |
Subbas 16 | |
Pedaalkoppel | |
Ventiel | |
Twee spaanbalgen | |
Winddruk 90 mm. Toonhoogte a1 = 460 (een halve toon boven normaal) | |
2007 (Knol/Ruiter): | |
Manuaal C-f3 | |
Bourdon 16 discant, Prestant 8 bas/discant, Holpijp 8 bas/discant, Fiool de Gambe 8 discant, Prestant 4, Fluit 4 bas/discant, Octaaf 2 bas/discant, Sexquialter II-III bas/discant, Mixtuur IV-V 2 bas/discant, Ruischpijp II 1 bas, Cimbel III-IV 1? bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Trambland | |
Pedaal C-d1 | |
Subbas 16 | |
Pedaalkoppeling | |
Ventiel | |
Toonhoogte: a1 = 460 Hz. Twee spaanbalgen. Winddruk: 90 mm. WK. | |
Mechanische sleepladen |
Bronvermelding van bovenstaand orgel
Boeken | |
Geen informatie aanwezig |
Tijdschriften en andere uitgaves | |
Geen informatie aanwezig |
Laatste update: 2018-06-13 17:06:11